အခန္း ၃၀
၀မ္လန္းကား... ယခုအခါ ဘာမွ်လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း မရွိေတာ့ဘဲ၊ လူၾကီးပီပီစိတ္ဧ လက္ဧ နားခ်မ္းသာ စိတ္ခ်မ္းသာႏွင့္သာ ေနလုိေသာ ဆႏၵရွိေနေလ၏ သုိ႕ေသာ္ နန္းအင္ကား ဤသုိ႕မဟုတ္ေပ။ ၀မ္လန္း အားမၾကာခဏ နားပူနားဆာလုပ္သူမွာ နန္းအင္ပင္ျဖစ္ေလ၏ "အိမ္တြင္ ဘာလုိေနျပန္ျပီ.. ညာလုိ ေနျပန္ျပီ.. ဒီလုိေနလုိ႕မျဖစ္ဘူး၊ ဘာထပ္လုပ္ပါအုံး"ဟု အျမဲ သျဖင့္ ၀မ္လန္းစိတ္ရႈပ္ေအာင္ လုပ္ေလ့ရွိ၏ တေန႕တြင္ လည္း နန္းအင္သည္ ၀မ္လန္းအနီးသုိ႕ ကပ္လာျပီး။
"သူေဌးဆုိတာသူေဌးနဲ႕ တူေအာင္ေနမွေပါ့အေဘ... အခုၾကည္႕စမ္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ေနရတာဟြံ... အိမ္မွာ ေနရတယ္ ဆုိတယ္၊ တအိမ္လုံးေနရတာမဟုတ္ဘူး၊ ၀င္း၀နား က အေဆာင္ေတြမွာဆုိရင္ အခုထက္ထိ လူေဗ်ာက္ ေသာက္ေတြ ဌားေနၾကတုံးဘဲ။ အခု- ညီေလးနန္း၀င္ မဂၤလာေဆာင္ဘုိ႕ ကလဲ သိပ္လုိေတာ့ တာမဟုတ္ဘူး။ ေနာက္ထပ္ ၆ လေလာက္ဘဲ လုိေတာ့တယ္။ အခုအိမ္မွာ ဧည္႕သည္ ေတြ လာလုိ႕မွ ထုိင္စရာကုလားထုိင္က မလုံေလာက္ ပုဂံခြက္ေရာက္က မျပည္႕စုံ-အုိ... ဘာမွျပည္႕စုံတာမရွိဘူး၊ လက္ထပ္ တဲ့ ေန႕က်.... ဒီ....လူေဗ်ာက္ေသာက္ေတြ ဌားေနတဲ့၀င္း၀က အေဆာင္ေတြကုိ ဧည္႕သည္ေတြ ျဖတ္၀င္ လာရမွာ ကလား။ ဘယ့္ေလာက္ရွက္စရာေကာင္းသလဲ လုိ႕။ ညီေလးကလဲ လက္ထပ္ လို႕ လူကလဲ ပုိလာေတာ ့မယ္ဆုိေတာ့၊ အဲဒီအေဆာင္ေတြကုိပါ ထပ္ဌားမွ ေကာင္းလိမ့္မယ္အေဘ။"
"ဘာကြ-ဘာလုပ္ရအုံးမယ္။"
"၀င္း၀ က အေဆာင္ေတြ ထပ္ဌားပါလုိ႕ ကၽြန္ေတာ္ေျပာတယ္။ သူေဌးနာမည္ယူပီး သူေဌးနဲ႕တူ ေအာင္လုိ႕ ေျပာတာ၊ ပုိက္ဆံေတြ ဒါေလာက္ရွိပီး လယ္ေတြ ဒါေလာက္ရွိေနမွဟာ" "လယ္ေတြက-ငါ့လယ္၊ မင္းလက္ဖ်ား နဲ႕ ၀င္တုိ႕ဘူးသလား။"
"ေၾသာ္-ဒါေတာ့အဘ (အသံက်ယ္က်ယ္ဟစ္လ်က္) အေဘ ဘဲ ကၽြန္ေတာ့ကုိ ေက်ာင္းထားပစ္တာ ကုိး၊ ဂုဏ္နဲ႕ လုိက္ေအာင္ သားကေကာင္းဘုိ႕ ေျပာျပန္ေတာ့ စိတ္ဆုိးတယ္ ျပန္ေအာ္တယ္ ဘာမွမလုပ္ဘူး၊ ဒါ-ကၽြန္ေတာ္ တုိ႕ လင္မယားႏွစ္ေယာက္ကုိ လူရာမသြင္းဘဲ အိမ္မွာခုိင္းထားတဲ့ လူႏွစ္ေယာက္လုိ သေဘာထား လုိ႕ဘဲ။"
နန္းအင္မွာ ေဒါသူပုန္ထလ်က္၊ ျပန္လွည္႕ထြက္ခြါသြားေလ၏ ဤတြင္၀မ္လန္းမွာ သားျဖစ္သူ စိတ္ညစ္ညစ္ ႏွင့္ တစုံတရာ လုပ္လုိက္မည္ကုိ စုိးရိမ္ကာ။
"မင္းသေဘာ အတုိင္းလုပ္၊ မင္းသေဘာ အတုိင္းလုပ္၊ ငါ့သာလာျပီး ဒုကၡမေပးနဲ႕"ဟု လွမ္းေျပာ လုိက္ရ ေလ၏ ထုိအခါ နန္းအင္မွာ စိတ္ေျပသြားလ်က္၊ သူ႕သေဘာ အတုိင္း သူေဌးအိမ္ႏွင့္ တူေအာင္ အိမ္ကုိ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျပင္ဆင္ မြမ္းမံ၍ ေနေလ၏ ဆူေခ်ာင္းသုိ႕ ခန္းညားလွပေသာ စာပြဲၾကီးမ်ားႏွင့္ ကုလားထုိင္မ်ားမွာ ယူေလ၏။ အနီေရာင္ ပုိးအခန္းဆီးၾကီး မ်ားကုိ၎၊ အလွထား ပန္းအုိးၾကီးမ်ားကုိေသာ္၎၊ အလွထား ေက်ာက္ေဆာင္ ေက်ာက္တုံးမ်ားကုိ ေသာ္၎၊ ေအာက္ အရပ္၌ ျမင္ခဲ့ဘူးသမွ်၊ စိတ္တုိင္းက် ၀ယ္ယူ ျပင္ဆင္ ခင္းက်င္း၍ေနေလ၏။
၀င္း၀က အေဆာင္မ်ား ကုိလည္း အခကုိ ပုိုေပး၍ဌားလုိက္ရာ၊ မူလက ဌားရမ္းေနထုိင္ၾကသည္႕ ဆင္းရဲသား မ်ားမွာ ဆင္း၍ ေပးၾကရေလ၏ နန္းအင္သည္ ထုိသူတုိ႕ ဆင္းသြားၾကရသည္႕အခါ ပ်က္စီး ယုိယြင္း ၍ က်န္ရစ္ခဲ့ ေသာ အေဆာင္မ်ားကုိ လက္သမားမ်ားေခၚယူလ်က္ ထပ္မံျပင္ဆင္ေလ၏ သုိ႕ျဖင့္ အိမ္ၾကီး မွာ ခန္႕သထက္ခန္႕လွသထက္လွကာ သူေဌးအိမ္ျပီျပီ အ့့့ံၾကေငးေမာ၍ ၾကည္႕ရေလာက္ေအာင္ တင့္တယ္၍ လာေလ၏
၀မ္လန္း၏ နာမည္တြင္လည္း "သူေဌးၾကီး" ဆုိေသာစကားတစ္လုံး ေရွ႕မွတုိး၍လာခဲ့ေလသတည္း။
သုိ႔ေသာ္ ဤသုိ႕အိမ္ၾကီးကုိ တခမ္းတနားျပင္ဆင္မႊန္းမံ ေနျခင္းအတြက္ ေငြဒလေဟာ သြန္ထြက္ ကုန္က် ေနျခင္းကုိ သေဘာမက်ႏုိင္သူကား နန္းအင္၏ညီ နန္း၀င္ပင္ ျဖစ္ေလသည္။
"အေဘ- ေငြေတြဒါေလာက္ေတာင္ အကုန္ခဲေနတာ ဘယ္ေတာ့မွ အဆုံးသတ္မွာလဲ၊ ကၽြန္ေတာ္ တုိ႕ နန္းေတာ္ၾကီး လုိ ျဖစ္ေနတဲ့အိမ္မ်ိဳးမွာ ေနဘုိ႕လုိေသးသလား။ အခု က်န္တဲ့ေငြေတြကုိ ၂၀ရာခုိင္ႏႈန္း အတုိးနဲ႕သာ ေခ်းထားလုိက္ရင္ ဘယ့္ေလာက္အက်ိဳးရွိလုိက္မလဲ၊ ဒီေရကန္ေတြက တစ္မ်ိဳး၊ ပန္းပင္ေတြက တဖုံ၊ ဘာအသီး မွ မသီးဘဲနဲ႕ အလွစုိက္ထားတာေတြေကာ ဘာအသုံးက် လုိ႕လဲ..."ဟု ၀မ္လန္းအား လာ၍ေျပာဆုိေလ၏ ဤတြင္၀မ္လန္းမွာ ထုိကိစၥအတြက္ ညီအစ္ကုိ ၂ေယာက္ ရန္ျဖစ္ေတာ့မည္ကုိ သိေသာ ေၾကာင့္၊
"ကြာ-မင့္မဂၤလာေဆာင္ မွာ ဂုဏ္ရွိေအာင္လုပ္တာပါ"ဟု ေျပာဆုိရေလ၏ သုိ႕ႏွင့္လည္း နန္း၀င္မွာ မေၾကနပ္ေပ။
မဲ့လ်က္ " မဂၤလာေဆာင္ကလဲ အေဘရာ၊ သတုိ႕သၼီးထက္ေတာင္ ဆယ္ဆ ပုိအဘုိးတန္ေနပီ၊ ဒီပစၥည္းေတြ ဟာ အေဘ ေသသြားရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ အခ်င္းခ်င္းခြဲယူရမဲ့ အေမြေတြဗ်...၊ အခုလုိအစ္ကုိက သူ႕ဘာသာ သူ ဂုဏ္လုိခ်င္လုိ႕ အလဟႆျဖဳန္းပစ္ေနရင္ ဘယ္ေကာင္းမလဲ၊"
"ေအးပါကြာ- ေအးပါ၊ ငါေနာက္ထပ္ ေငြမကုန္ေအာင္ မင္းအစ္ကုိကုိ ေျပာပါ့မယ္၊ ဟုတ္တယ္ ေတာ္ေလာက္ပီ၊ မင္းေျပာတာမွန္တယ္။"
ထုိအခါ နန္း၀င္သည္ စာရြက္တခုေပၚတြင္ ေရးမွတ္ထားေသာ အိမ္ျပင္ဆင္မြမ္းမံရာတြင္ ကုန္က်သည္႕ စားရိတ္စားရင္း ကုိ ထုတ္ျပေလ၏ ၀မ္လန္းမွာ စာမတတ္ေသာ္လည္း ရွည္လ်ားေသာ စာရင္းၾကီးကုိ ၾကည္႕ကာ လန္႕ျဖန္႕သြားေလ၏။
၀မ္လန္း သည္ ထုိေန႕မွာပင္ သားအၾကီးနန္းအင္ကုိေခၚ၍ ေျပာေလ၏
"မင္းအိမ္ကုိ ျပင္ဆင္ေနတာ ေတာ္ေလာက္ပီကြာ၊ အဆုံးမေတာ့ တုိ႕တေတြဟာ ေတာသားေတြ ပါပဲကြ။"
"ဘယ္ဟုတ္ မလဲ အေဘ (နန္းအင္က ခတ္ၾကြားၾကြားျပန္၍) အခုလူေတြက သူေဌးၾကီး၀မ္တုိ႕ မိသား တစု ဆုိျပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကုိေခၚေနၾကပီ၊ အဲဒါလုိေခၚေနၾကတဲ့အတုိင္း၊ အေခၚနဲ႕လုိက္ေအာင္ ေနမွထုိင္မွေပါ့၊ အေဘရ၊ ကၽြန္ေတာ့္ညီက ေငြကုန္တာကေလးသာ မ်က္ေမႊးတဆုံးၾကည္႕တာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ လင္မယား ေတာ့ အေဘ့ဂုဏ္နဲ႕လုိက္ေအင္ အေဘဂုဏ္မနိမ့္ေအာင္ ေနသြားမွာဘဲ"
၀မ္လန္း မွာ မိမိအားလူမ်ားက ဤသုိ႕႔ေခၚေ၀ၚေနၾကသည္႕ အေၾကာင္းကုိ ယခုမွသိရေလရာ၊ ရင္ထဲတြင္ ၾကိတ္၍ သေဘာက်သြားလ်က္ "ဒါေပမဲ့ကြာ-ခ်မ္းသာတဲ့လူေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ လယ္ထဲမွာ ထြက္လာၾကာတာ မ်ားတာဘဲ၊ ပီးလယ္ထဲမွာဘဲ အျမစ္တြယ္အေျခတည္ေနၾကတာဘဲ"ဟု ေျပာလိုက္ရာ နန္းအင္က သြက္သြက္ လက္လက္ႏွင့္ျပန္၍။
"ဟုတ္တယ္ဒါေပမဲ့ သူတုိ႕ဟာ လယ္ထဲမွာတခါထဲမေနၾကဘူး အကုိင္းအခက္ေတြ ထြက္ပီးသီးၾက ပြင့္ၾကတာဘဲ" ဟု ျပန္၍ေျပာလုိက္ေလ၏ ၀မ္လန္းမွာ ဤသုိ႕ျပန္ေျပာျခင္းကုိ မႏွစ္သက္ႏုိင္ေပ။
"ေဟ့-ငါေျပာခင္တာဟာ ဒါဘဲ၊ ေနာက္ထပ္ေငြကုိမျဖဳန္းပါနဲ႕ေတာ့၊ အသီးသီးမဲ့အပင္မ်ိဳးဟာ ေျမေကာင္းေကာင္း မွာ မစုိက္ရင္ဘယ္မွာသီးႏုိင္ပြင့္ႏုိင္မလဲ"ဟု စကားကုိပိတ္လိုက္ေလ၏
သုိ႕ျဖင့္ ဤကိစၥမွာ ဤေနရာတြင္ပင္ ျပီးသြားခဲ့ေသာ္လည္း၊ ၀မ္လန္းမွာ နားေအးသက္သာရာမရ ေသးေပ၊ ထုိင္ရာ မထ နန္းအင္ကဆက္လက္၍။
"ကုိင္း-ဒါျဖင့္ ေတာ္ပါပီ" ေနာက္ေငြထပ္မသုံးေတာ့ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ဒိျပင္ကိစၥတခု ရွိေသးတယ္ ၀မ္လန္းမွာ စိတ္ညစ္ သြားလ်က္ အသံကုိဟစ္ထုတ္ျပီး။
"ငါ့ကုိ ခ်မ္းသာ ေပးၾကပါအုံး စိတ္ညစ္လွပါျပီ၊ ဘယ္ေတာ့စိတ္ခ်မ္းသာရပါ့မလဲ။"
"အခုေျပာမွာက ကၽြန္ေတာ့္အတြက္မဟုတ္ဘူး၊ ကၽြန္ေတာ့္သားကေလးအတြက္လဲ မဟုတ္ဘူး၊ အေဘ့ သားအငယ္ဆုံး အတြက္ေျပာမလုိ႕၊ သူ႕ကုိ အခုလုိထားလုိ႕ မေတာ္ဘူးထင္တယ္၊ ေက်ာင္းထားမွ ေကာင္း လိမ့္မယ္"
"မလုိေတာ့ဘူးေဟ့၊ ႏွစ္ေယာက္တတ္ရင္ ေတာ္ပီ သူဟာငါေသရင္ ငါ့ေျခရာကုိနင္းပီး လယ္ထဲ ဆင္းရမယ္"
"အဲဒါေၾကာင့္ အေဘ့သား တငုိထဲငုိေနတာဘဲ"
၀မ္လန္း မွာ သားအငယ္ဆုံးကေလး၏သေဘာကုိ တခါမွ် မေမးျမန္းမစုံစမ္းခဲ့ရ ေသးေပ၊ ၎၏ သေဘာ အလုိကား၊ ထုိသားကေလးကုိ လယ္အလုပ္သာလုပ္ေစခ်င္၏ သုိ႕ေသာ္ နန္းအင္၏ ေျပာစကားကုိ ၾကားရေသာ အခါ ျငိမ္သက္၍သြားေလ၏ သားငယ္ကေလးကား သူ႕အစ္ကုိမ်ားလုိ မဟုတ္ေပ။
သူ႕အေမႏွင့္ တူလ်က္မ်ားစြာ ႏႈတ္နည္းလွ၏ ၀မ္လန္းသည္အတန္ၾကာ စဥ္းစားေနျပီး ေနာက္၊ နန္းအင္အား။
"သူေျပာတာ မင္းၾကားလုိ႕လား"ဟု ေမးလုိက္ရာ၊ နန္းအင္က။
"ဒါေပမဲ့ ငါ့သားထဲက တေယာက္ေယာက္ေတာ့ လယ္အလုပ္ကုိလုပ္မွျဖစ္မယ္။"
"ဘာျပဳလုိ႕လဲ အေဘ-အေဘ့လုိလူတေယာက္ဟာ သားေတြလုိကၽြန္လုိထားဘုိ႕ မလုိပါဘူး၊ အျခားလူ ေတြျမင္ရင္" ဟာ-အေဘကေတာ့ မင္းသားလုိေနပီး သားေတြကုိေတာ့ ကၽြန္လုိခုိင္းထား တယ္လုိ႕ ေျပာၾက မွာေပါ့၊ ဆရာတေယာက္ေခၚျပီး အိမ္မွာအသင္ခုိင္းပါ အေဘ။ ျပီးေတာ့ ေအာက္အရပ္က ေက်ာင္းတ ေက်ာင္း ကုိ ပုိ႕လုိက္တာေပါ့၊ အိမ္မွာဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္နဲ႕ နန္း၀င္ ၂ေယာက္စလုံး ရွိပါေသးတယ္၊ ညီေလး ေတာ့ သူသေဘာက်ရာလုပ္ပါေစ။
"ငါ့ဆီလႊတ္လုိက္ကြာ-"
ခဏၾကာေသာအခါ ၀မ္လန္း၏သားအငယ္ဆုံးသည္ ၀မ္လန္းေရွ႕သုိ႕ေရာက္လာေလ၏ အရပ္ ရွည္ရွည္ ေသးေသး သြယ္သြယ္ အေဘႏွင့္မတူ အေမႏွင့္လည္း မတူေသာသားတေယာက္ျဖစ္ေလ ၏ သုိ႕ေသာ္ မိခင္ ကဲ့သုိ႕ ႏႈတ္ဆိတ္စကားနည္းသူတေယာက္ျဖစ္ေလ၏ ထူးျခားခ်က္တခုကား၊ ထူထဲနက္ေမွာင္ေသာ မ်က္ခုံး ေမြးၾကီး မ်ား အရြယ္ႏွင့္မလုိက္ေအာင္ တန္းေနျခင္းျဖစ္ေပ၏
"မင္းစာသင္ ခ်င္တယ္လုိ႕ မင့္အစ္ကုိက ေျပာပါကလား"
"ဟုတ္ကဲ့"
"ဒီလုိ ဆုိေတာ့ မင္းလယ္ထဲကုိမဆင္းခ်င္ေတာ့ဘူးဆုိတဲ့ အဓိပၸာယ္ေပါ့၊ ငါ့မွာသားေတြအမ်ားၾကီး ရွိရက္သားနဲ႕ သားတေယာက္မွ လယ္အလုပ္ကုိ လုပ္ခ်င္တဲ့လူမရွိဘူး။"
၀မ္လန္း မွာစိတ္နာက်ဥ္းလွဟန္ျဖင့္ ေျပာ၍ေနေလ၏ သားအငယ္ကမူ ဘာတခြန္းမွ်ျပန္မေျပာဘဲ ႏႈတ္ပိတ္၍ ရပ္ေနေလ၏ ဤတြင္၀မ္လန္းမွာ ေဒါသပုိထြက္လာျပီး ေအာ္ေငါက္လ်က္။
"မင္းဘာျပဳ လုိ႕စကားမေျပာသလဲ။ ငါေမးေနတယ္။ မင္းလယ္ထဲကုိ မဆင္းခ်င္ေတာ့ဘူးဆုိတာ အမွန္ ဘဲလား"
"ဟုတ္ကဲ့"
၀မ္လန္း မွာ သားျဖစ္သူကို ၾကည့္ရင္း ၾကည့္ရင္း ဒီအေကာင္ေတြ ေမြးထားရတာ ငါ့မွာ အပိုဘဲ အခုလို ငါအသက္ႀကီး လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးႀကီးေတြ ထမ္းထားရသလိုဘဲ ဒင္းတုိ႔ကို ငါဘယ့္ႏွယ္ လုပ္ရပါမလဲ ဟု စိတ္ထဲတြင္ ေနာက္က်ိ၍ သြားေလ၏။ ထုိေနာက္ စိတ္ဆိုးသထက္ ဆိုးလာၿပီးလွ်င္ "သြား ငါ့နား က ထြက္သြားအခု" ဟု ေအာ္ေငါက္၍ ႏွင္လႊတ္လိုက္ေလ၏။
သို႔ေသာ္ စိတ္ဆိုးခုိက္သာျဖစ္လ်က္ ေဒါသေျပသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ သားမ်ား၏ အလုိက္ို လိုက္ရသူ တဦး ျဖစ္သည့္ အတိုင္း ထုိေန႔ည၌ သားအႀကီးအား ေခၚ၍ ဆရာတေယာက္ ငွားၿပီး သားအငယ္ဆံုး ကို စာသင္ေပး ေစရန္ ခုိင္းလိုက္ေလ၏။ ထိုေနာက္ နန္း၀င္ကို ေခၚျပန္လ်က္ "မင္းက လယ္အလုပ္ေတြကို ၾကည့္ပါ လယ္ငွားခတုိ႔ ဘာတို႔ လယ္ကရတဲ့ေငြေတြကို မင္းက စာရင္းလုပ္ပါ မင္းဟာငါ့ကိုယ္စားလွယ္ဘဲ" ဟု တာ၀န္ လႊဲလိုက္ေလ၏။
နန္း၀င္ကား ဤတာ၀န္ကို ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ လက္ခံ၏။ ၎မွာ ထူးျခားေသာ သူငယ္တေယာက္ ျဖစ္ေလ၏။ ေငြေၾကး အသံုးအစြဲႏွင့္ ပတ္သက္၍ မ်ားစြာ ေစ့စပ္ေသခ်ာသူ ျဖစ္ေလ၏။ ေငြေရး ေၾကးေရး ကိစၥ မိမိအား တာ၀န္ခ်ထားျခင္းခံရေသာအခါ အသံုးအစြဲတြင္ မ်ားစြာ စီစစ္သူက တေယာက္ ျဖစ္သည့္ အတုိင္း လိုသည္ထက္ပို၍ သံုးစြဲသည္ကိုေတြ႕လွ်င္ တားျမစ္ေျပာဆိုႏိုင္သည့္ အခြင့္အေရးကို ရရွိလာၿပီ ျဖစ္၍ မ်ားစြာ ၀မ္းေျမာက္ေနေလ၏။
ဆက္ရန္
.
၀မ္လန္းကား... ယခုအခါ ဘာမွ်လုိခ်င္တပ္မက္ျခင္း မရွိေတာ့ဘဲ၊ လူၾကီးပီပီစိတ္ဧ လက္ဧ နားခ်မ္းသာ စိတ္ခ်မ္းသာႏွင့္သာ ေနလုိေသာ ဆႏၵရွိေနေလ၏ သုိ႕ေသာ္ နန္းအင္ကား ဤသုိ႕မဟုတ္ေပ။ ၀မ္လန္း အားမၾကာခဏ နားပူနားဆာလုပ္သူမွာ နန္းအင္ပင္ျဖစ္ေလ၏ "အိမ္တြင္ ဘာလုိေနျပန္ျပီ.. ညာလုိ ေနျပန္ျပီ.. ဒီလုိေနလုိ႕မျဖစ္ဘူး၊ ဘာထပ္လုပ္ပါအုံး"ဟု အျမဲ သျဖင့္ ၀မ္လန္းစိတ္ရႈပ္ေအာင္ လုပ္ေလ့ရွိ၏ တေန႕တြင္ လည္း နန္းအင္သည္ ၀မ္လန္းအနီးသုိ႕ ကပ္လာျပီး။
"သူေဌးဆုိတာသူေဌးနဲ႕ တူေအာင္ေနမွေပါ့အေဘ... အခုၾကည္႕စမ္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ေနရတာဟြံ... အိမ္မွာ ေနရတယ္ ဆုိတယ္၊ တအိမ္လုံးေနရတာမဟုတ္ဘူး၊ ၀င္း၀နား က အေဆာင္ေတြမွာဆုိရင္ အခုထက္ထိ လူေဗ်ာက္ ေသာက္ေတြ ဌားေနၾကတုံးဘဲ။ အခု- ညီေလးနန္း၀င္ မဂၤလာေဆာင္ဘုိ႕ ကလဲ သိပ္လုိေတာ့ တာမဟုတ္ဘူး။ ေနာက္ထပ္ ၆ လေလာက္ဘဲ လုိေတာ့တယ္။ အခုအိမ္မွာ ဧည္႕သည္ ေတြ လာလုိ႕မွ ထုိင္စရာကုလားထုိင္က မလုံေလာက္ ပုဂံခြက္ေရာက္က မျပည္႕စုံ-အုိ... ဘာမွျပည္႕စုံတာမရွိဘူး၊ လက္ထပ္ တဲ့ ေန႕က်.... ဒီ....လူေဗ်ာက္ေသာက္ေတြ ဌားေနတဲ့၀င္း၀က အေဆာင္ေတြကုိ ဧည္႕သည္ေတြ ျဖတ္၀င္ လာရမွာ ကလား။ ဘယ့္ေလာက္ရွက္စရာေကာင္းသလဲ လုိ႕။ ညီေလးကလဲ လက္ထပ္ လို႕ လူကလဲ ပုိလာေတာ ့မယ္ဆုိေတာ့၊ အဲဒီအေဆာင္ေတြကုိပါ ထပ္ဌားမွ ေကာင္းလိမ့္မယ္အေဘ။"
"ဘာကြ-ဘာလုပ္ရအုံးမယ္။"
"၀င္း၀ က အေဆာင္ေတြ ထပ္ဌားပါလုိ႕ ကၽြန္ေတာ္ေျပာတယ္။ သူေဌးနာမည္ယူပီး သူေဌးနဲ႕တူ ေအာင္လုိ႕ ေျပာတာ၊ ပုိက္ဆံေတြ ဒါေလာက္ရွိပီး လယ္ေတြ ဒါေလာက္ရွိေနမွဟာ" "လယ္ေတြက-ငါ့လယ္၊ မင္းလက္ဖ်ား နဲ႕ ၀င္တုိ႕ဘူးသလား။"
"ေၾသာ္-ဒါေတာ့အဘ (အသံက်ယ္က်ယ္ဟစ္လ်က္) အေဘ ဘဲ ကၽြန္ေတာ့ကုိ ေက်ာင္းထားပစ္တာ ကုိး၊ ဂုဏ္နဲ႕ လုိက္ေအာင္ သားကေကာင္းဘုိ႕ ေျပာျပန္ေတာ့ စိတ္ဆုိးတယ္ ျပန္ေအာ္တယ္ ဘာမွမလုပ္ဘူး၊ ဒါ-ကၽြန္ေတာ္ တုိ႕ လင္မယားႏွစ္ေယာက္ကုိ လူရာမသြင္းဘဲ အိမ္မွာခုိင္းထားတဲ့ လူႏွစ္ေယာက္လုိ သေဘာထား လုိ႕ဘဲ။"
နန္းအင္မွာ ေဒါသူပုန္ထလ်က္၊ ျပန္လွည္႕ထြက္ခြါသြားေလ၏ ဤတြင္၀မ္လန္းမွာ သားျဖစ္သူ စိတ္ညစ္ညစ္ ႏွင့္ တစုံတရာ လုပ္လုိက္မည္ကုိ စုိးရိမ္ကာ။
"မင္းသေဘာ အတုိင္းလုပ္၊ မင္းသေဘာ အတုိင္းလုပ္၊ ငါ့သာလာျပီး ဒုကၡမေပးနဲ႕"ဟု လွမ္းေျပာ လုိက္ရ ေလ၏ ထုိအခါ နန္းအင္မွာ စိတ္ေျပသြားလ်က္၊ သူ႕သေဘာ အတုိင္း သူေဌးအိမ္ႏွင့္ တူေအာင္ အိမ္ကုိ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျပင္ဆင္ မြမ္းမံ၍ ေနေလ၏ ဆူေခ်ာင္းသုိ႕ ခန္းညားလွပေသာ စာပြဲၾကီးမ်ားႏွင့္ ကုလားထုိင္မ်ားမွာ ယူေလ၏။ အနီေရာင္ ပုိးအခန္းဆီးၾကီး မ်ားကုိ၎၊ အလွထား ပန္းအုိးၾကီးမ်ားကုိေသာ္၎၊ အလွထား ေက်ာက္ေဆာင္ ေက်ာက္တုံးမ်ားကုိ ေသာ္၎၊ ေအာက္ အရပ္၌ ျမင္ခဲ့ဘူးသမွ်၊ စိတ္တုိင္းက် ၀ယ္ယူ ျပင္ဆင္ ခင္းက်င္း၍ေနေလ၏။
၀င္း၀က အေဆာင္မ်ား ကုိလည္း အခကုိ ပုိုေပး၍ဌားလုိက္ရာ၊ မူလက ဌားရမ္းေနထုိင္ၾကသည္႕ ဆင္းရဲသား မ်ားမွာ ဆင္း၍ ေပးၾကရေလ၏ နန္းအင္သည္ ထုိသူတုိ႕ ဆင္းသြားၾကရသည္႕အခါ ပ်က္စီး ယုိယြင္း ၍ က်န္ရစ္ခဲ့ ေသာ အေဆာင္မ်ားကုိ လက္သမားမ်ားေခၚယူလ်က္ ထပ္မံျပင္ဆင္ေလ၏ သုိ႕ျဖင့္ အိမ္ၾကီး မွာ ခန္႕သထက္ခန္႕လွသထက္လွကာ သူေဌးအိမ္ျပီျပီ အ့့့ံၾကေငးေမာ၍ ၾကည္႕ရေလာက္ေအာင္ တင့္တယ္၍ လာေလ၏
၀မ္လန္း၏ နာမည္တြင္လည္း "သူေဌးၾကီး" ဆုိေသာစကားတစ္လုံး ေရွ႕မွတုိး၍လာခဲ့ေလသတည္း။
သုိ႔ေသာ္ ဤသုိ႕အိမ္ၾကီးကုိ တခမ္းတနားျပင္ဆင္မႊန္းမံ ေနျခင္းအတြက္ ေငြဒလေဟာ သြန္ထြက္ ကုန္က် ေနျခင္းကုိ သေဘာမက်ႏုိင္သူကား နန္းအင္၏ညီ နန္း၀င္ပင္ ျဖစ္ေလသည္။
"အေဘ- ေငြေတြဒါေလာက္ေတာင္ အကုန္ခဲေနတာ ဘယ္ေတာ့မွ အဆုံးသတ္မွာလဲ၊ ကၽြန္ေတာ္ တုိ႕ နန္းေတာ္ၾကီး လုိ ျဖစ္ေနတဲ့အိမ္မ်ိဳးမွာ ေနဘုိ႕လုိေသးသလား။ အခု က်န္တဲ့ေငြေတြကုိ ၂၀ရာခုိင္ႏႈန္း အတုိးနဲ႕သာ ေခ်းထားလုိက္ရင္ ဘယ့္ေလာက္အက်ိဳးရွိလုိက္မလဲ၊ ဒီေရကန္ေတြက တစ္မ်ိဳး၊ ပန္းပင္ေတြက တဖုံ၊ ဘာအသီး မွ မသီးဘဲနဲ႕ အလွစုိက္ထားတာေတြေကာ ဘာအသုံးက် လုိ႕လဲ..."ဟု ၀မ္လန္းအား လာ၍ေျပာဆုိေလ၏ ဤတြင္၀မ္လန္းမွာ ထုိကိစၥအတြက္ ညီအစ္ကုိ ၂ေယာက္ ရန္ျဖစ္ေတာ့မည္ကုိ သိေသာ ေၾကာင့္၊
"ကြာ-မင့္မဂၤလာေဆာင္ မွာ ဂုဏ္ရွိေအာင္လုပ္တာပါ"ဟု ေျပာဆုိရေလ၏ သုိ႕ႏွင့္လည္း နန္း၀င္မွာ မေၾကနပ္ေပ။
မဲ့လ်က္ " မဂၤလာေဆာင္ကလဲ အေဘရာ၊ သတုိ႕သၼီးထက္ေတာင္ ဆယ္ဆ ပုိအဘုိးတန္ေနပီ၊ ဒီပစၥည္းေတြ ဟာ အေဘ ေသသြားရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ အခ်င္းခ်င္းခြဲယူရမဲ့ အေမြေတြဗ်...၊ အခုလုိအစ္ကုိက သူ႕ဘာသာ သူ ဂုဏ္လုိခ်င္လုိ႕ အလဟႆျဖဳန္းပစ္ေနရင္ ဘယ္ေကာင္းမလဲ၊"
"ေအးပါကြာ- ေအးပါ၊ ငါေနာက္ထပ္ ေငြမကုန္ေအာင္ မင္းအစ္ကုိကုိ ေျပာပါ့မယ္၊ ဟုတ္တယ္ ေတာ္ေလာက္ပီ၊ မင္းေျပာတာမွန္တယ္။"
ထုိအခါ နန္း၀င္သည္ စာရြက္တခုေပၚတြင္ ေရးမွတ္ထားေသာ အိမ္ျပင္ဆင္မြမ္းမံရာတြင္ ကုန္က်သည္႕ စားရိတ္စားရင္း ကုိ ထုတ္ျပေလ၏ ၀မ္လန္းမွာ စာမတတ္ေသာ္လည္း ရွည္လ်ားေသာ စာရင္းၾကီးကုိ ၾကည္႕ကာ လန္႕ျဖန္႕သြားေလ၏။
၀မ္လန္း သည္ ထုိေန႕မွာပင္ သားအၾကီးနန္းအင္ကုိေခၚ၍ ေျပာေလ၏
"မင္းအိမ္ကုိ ျပင္ဆင္ေနတာ ေတာ္ေလာက္ပီကြာ၊ အဆုံးမေတာ့ တုိ႕တေတြဟာ ေတာသားေတြ ပါပဲကြ။"
"ဘယ္ဟုတ္ မလဲ အေဘ (နန္းအင္က ခတ္ၾကြားၾကြားျပန္၍) အခုလူေတြက သူေဌးၾကီး၀မ္တုိ႕ မိသား တစု ဆုိျပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကုိေခၚေနၾကပီ၊ အဲဒါလုိေခၚေနၾကတဲ့အတုိင္း၊ အေခၚနဲ႕လုိက္ေအာင္ ေနမွထုိင္မွေပါ့၊ အေဘရ၊ ကၽြန္ေတာ့္ညီက ေငြကုန္တာကေလးသာ မ်က္ေမႊးတဆုံးၾကည္႕တာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ လင္မယား ေတာ့ အေဘ့ဂုဏ္နဲ႕လုိက္ေအင္ အေဘဂုဏ္မနိမ့္ေအာင္ ေနသြားမွာဘဲ"
၀မ္လန္း မွာ မိမိအားလူမ်ားက ဤသုိ႕႔ေခၚေ၀ၚေနၾကသည္႕ အေၾကာင္းကုိ ယခုမွသိရေလရာ၊ ရင္ထဲတြင္ ၾကိတ္၍ သေဘာက်သြားလ်က္ "ဒါေပမဲ့ကြာ-ခ်မ္းသာတဲ့လူေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ လယ္ထဲမွာ ထြက္လာၾကာတာ မ်ားတာဘဲ၊ ပီးလယ္ထဲမွာဘဲ အျမစ္တြယ္အေျခတည္ေနၾကတာဘဲ"ဟု ေျပာလိုက္ရာ နန္းအင္က သြက္သြက္ လက္လက္ႏွင့္ျပန္၍။
"ဟုတ္တယ္ဒါေပမဲ့ သူတုိ႕ဟာ လယ္ထဲမွာတခါထဲမေနၾကဘူး အကုိင္းအခက္ေတြ ထြက္ပီးသီးၾက ပြင့္ၾကတာဘဲ" ဟု ျပန္၍ေျပာလုိက္ေလ၏ ၀မ္လန္းမွာ ဤသုိ႕ျပန္ေျပာျခင္းကုိ မႏွစ္သက္ႏုိင္ေပ။
"ေဟ့-ငါေျပာခင္တာဟာ ဒါဘဲ၊ ေနာက္ထပ္ေငြကုိမျဖဳန္းပါနဲ႕ေတာ့၊ အသီးသီးမဲ့အပင္မ်ိဳးဟာ ေျမေကာင္းေကာင္း မွာ မစုိက္ရင္ဘယ္မွာသီးႏုိင္ပြင့္ႏုိင္မလဲ"ဟု စကားကုိပိတ္လိုက္ေလ၏
သုိ႕ျဖင့္ ဤကိစၥမွာ ဤေနရာတြင္ပင္ ျပီးသြားခဲ့ေသာ္လည္း၊ ၀မ္လန္းမွာ နားေအးသက္သာရာမရ ေသးေပ၊ ထုိင္ရာ မထ နန္းအင္ကဆက္လက္၍။
"ကုိင္း-ဒါျဖင့္ ေတာ္ပါပီ" ေနာက္ေငြထပ္မသုံးေတာ့ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ဒိျပင္ကိစၥတခု ရွိေသးတယ္ ၀မ္လန္းမွာ စိတ္ညစ္ သြားလ်က္ အသံကုိဟစ္ထုတ္ျပီး။
"ငါ့ကုိ ခ်မ္းသာ ေပးၾကပါအုံး စိတ္ညစ္လွပါျပီ၊ ဘယ္ေတာ့စိတ္ခ်မ္းသာရပါ့မလဲ။"
"အခုေျပာမွာက ကၽြန္ေတာ့္အတြက္မဟုတ္ဘူး၊ ကၽြန္ေတာ့္သားကေလးအတြက္လဲ မဟုတ္ဘူး၊ အေဘ့ သားအငယ္ဆုံး အတြက္ေျပာမလုိ႕၊ သူ႕ကုိ အခုလုိထားလုိ႕ မေတာ္ဘူးထင္တယ္၊ ေက်ာင္းထားမွ ေကာင္း လိမ့္မယ္"
"မလုိေတာ့ဘူးေဟ့၊ ႏွစ္ေယာက္တတ္ရင္ ေတာ္ပီ သူဟာငါေသရင္ ငါ့ေျခရာကုိနင္းပီး လယ္ထဲ ဆင္းရမယ္"
"အဲဒါေၾကာင့္ အေဘ့သား တငုိထဲငုိေနတာဘဲ"
၀မ္လန္း မွာ သားအငယ္ဆုံးကေလး၏သေဘာကုိ တခါမွ် မေမးျမန္းမစုံစမ္းခဲ့ရ ေသးေပ၊ ၎၏ သေဘာ အလုိကား၊ ထုိသားကေလးကုိ လယ္အလုပ္သာလုပ္ေစခ်င္၏ သုိ႕ေသာ္ နန္းအင္၏ ေျပာစကားကုိ ၾကားရေသာ အခါ ျငိမ္သက္၍သြားေလ၏ သားငယ္ကေလးကား သူ႕အစ္ကုိမ်ားလုိ မဟုတ္ေပ။
သူ႕အေမႏွင့္ တူလ်က္မ်ားစြာ ႏႈတ္နည္းလွ၏ ၀မ္လန္းသည္အတန္ၾကာ စဥ္းစားေနျပီး ေနာက္၊ နန္းအင္အား။
"သူေျပာတာ မင္းၾကားလုိ႕လား"ဟု ေမးလုိက္ရာ၊ နန္းအင္က။
"ဒါေပမဲ့ ငါ့သားထဲက တေယာက္ေယာက္ေတာ့ လယ္အလုပ္ကုိလုပ္မွျဖစ္မယ္။"
"ဘာျပဳလုိ႕လဲ အေဘ-အေဘ့လုိလူတေယာက္ဟာ သားေတြလုိကၽြန္လုိထားဘုိ႕ မလုိပါဘူး၊ အျခားလူ ေတြျမင္ရင္" ဟာ-အေဘကေတာ့ မင္းသားလုိေနပီး သားေတြကုိေတာ့ ကၽြန္လုိခုိင္းထား တယ္လုိ႕ ေျပာၾက မွာေပါ့၊ ဆရာတေယာက္ေခၚျပီး အိမ္မွာအသင္ခုိင္းပါ အေဘ။ ျပီးေတာ့ ေအာက္အရပ္က ေက်ာင္းတ ေက်ာင္း ကုိ ပုိ႕လုိက္တာေပါ့၊ အိမ္မွာဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္နဲ႕ နန္း၀င္ ၂ေယာက္စလုံး ရွိပါေသးတယ္၊ ညီေလး ေတာ့ သူသေဘာက်ရာလုပ္ပါေစ။
"ငါ့ဆီလႊတ္လုိက္ကြာ-"
ခဏၾကာေသာအခါ ၀မ္လန္း၏သားအငယ္ဆုံးသည္ ၀မ္လန္းေရွ႕သုိ႕ေရာက္လာေလ၏ အရပ္ ရွည္ရွည္ ေသးေသး သြယ္သြယ္ အေဘႏွင့္မတူ အေမႏွင့္လည္း မတူေသာသားတေယာက္ျဖစ္ေလ ၏ သုိ႕ေသာ္ မိခင္ ကဲ့သုိ႕ ႏႈတ္ဆိတ္စကားနည္းသူတေယာက္ျဖစ္ေလ၏ ထူးျခားခ်က္တခုကား၊ ထူထဲနက္ေမွာင္ေသာ မ်က္ခုံး ေမြးၾကီး မ်ား အရြယ္ႏွင့္မလုိက္ေအာင္ တန္းေနျခင္းျဖစ္ေပ၏
"မင္းစာသင္ ခ်င္တယ္လုိ႕ မင့္အစ္ကုိက ေျပာပါကလား"
"ဟုတ္ကဲ့"
"ဒီလုိ ဆုိေတာ့ မင္းလယ္ထဲကုိမဆင္းခ်င္ေတာ့ဘူးဆုိတဲ့ အဓိပၸာယ္ေပါ့၊ ငါ့မွာသားေတြအမ်ားၾကီး ရွိရက္သားနဲ႕ သားတေယာက္မွ လယ္အလုပ္ကုိ လုပ္ခ်င္တဲ့လူမရွိဘူး။"
၀မ္လန္း မွာစိတ္နာက်ဥ္းလွဟန္ျဖင့္ ေျပာ၍ေနေလ၏ သားအငယ္ကမူ ဘာတခြန္းမွ်ျပန္မေျပာဘဲ ႏႈတ္ပိတ္၍ ရပ္ေနေလ၏ ဤတြင္၀မ္လန္းမွာ ေဒါသပုိထြက္လာျပီး ေအာ္ေငါက္လ်က္။
"မင္းဘာျပဳ လုိ႕စကားမေျပာသလဲ။ ငါေမးေနတယ္။ မင္းလယ္ထဲကုိ မဆင္းခ်င္ေတာ့ဘူးဆုိတာ အမွန္ ဘဲလား"
"ဟုတ္ကဲ့"
၀မ္လန္း မွာ သားျဖစ္သူကို ၾကည့္ရင္း ၾကည့္ရင္း ဒီအေကာင္ေတြ ေမြးထားရတာ ငါ့မွာ အပိုဘဲ အခုလို ငါအသက္ႀကီး လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးႀကီးေတြ ထမ္းထားရသလိုဘဲ ဒင္းတုိ႔ကို ငါဘယ့္ႏွယ္ လုပ္ရပါမလဲ ဟု စိတ္ထဲတြင္ ေနာက္က်ိ၍ သြားေလ၏။ ထုိေနာက္ စိတ္ဆိုးသထက္ ဆိုးလာၿပီးလွ်င္ "သြား ငါ့နား က ထြက္သြားအခု" ဟု ေအာ္ေငါက္၍ ႏွင္လႊတ္လိုက္ေလ၏။
သို႔ေသာ္ စိတ္ဆိုးခုိက္သာျဖစ္လ်က္ ေဒါသေျပသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ သားမ်ား၏ အလုိက္ို လိုက္ရသူ တဦး ျဖစ္သည့္ အတိုင္း ထုိေန႔ည၌ သားအႀကီးအား ေခၚ၍ ဆရာတေယာက္ ငွားၿပီး သားအငယ္ဆံုး ကို စာသင္ေပး ေစရန္ ခုိင္းလိုက္ေလ၏။ ထိုေနာက္ နန္း၀င္ကို ေခၚျပန္လ်က္ "မင္းက လယ္အလုပ္ေတြကို ၾကည့္ပါ လယ္ငွားခတုိ႔ ဘာတို႔ လယ္ကရတဲ့ေငြေတြကို မင္းက စာရင္းလုပ္ပါ မင္းဟာငါ့ကိုယ္စားလွယ္ဘဲ" ဟု တာ၀န္ လႊဲလိုက္ေလ၏။
နန္း၀င္ကား ဤတာ၀န္ကို ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ လက္ခံ၏။ ၎မွာ ထူးျခားေသာ သူငယ္တေယာက္ ျဖစ္ေလ၏။ ေငြေၾကး အသံုးအစြဲႏွင့္ ပတ္သက္၍ မ်ားစြာ ေစ့စပ္ေသခ်ာသူ ျဖစ္ေလ၏။ ေငြေရး ေၾကးေရး ကိစၥ မိမိအား တာ၀န္ခ်ထားျခင္းခံရေသာအခါ အသံုးအစြဲတြင္ မ်ားစြာ စီစစ္သူက တေယာက္ ျဖစ္သည့္ အတုိင္း လိုသည္ထက္ပို၍ သံုးစြဲသည္ကိုေတြ႕လွ်င္ တားျမစ္ေျပာဆိုႏိုင္သည့္ အခြင့္အေရးကို ရရွိလာၿပီ ျဖစ္၍ မ်ားစြာ ၀မ္းေျမာက္ေနေလ၏။
ဆက္ရန္
.
3 comments:
၀မ္လန္းလဲ ဒုကၡမေသးပါလား။
သားေတြေမြးထားတာလဲ အားမကိုးရဘူး။
နန္း၀င္ကေတာ့ မဆိုးလွဘူးထင္တာပဲ။ နန္းအင္ကေတာ့ အသံုးမက်ဘူးေနာ္။
ေန႔တိုင္း ဖတ္စရာ မျပတ္တင္ေပးတာ ေက်းဇူးပဲ မေရႊစင္ေရ ... ။
ညီကုိ စာသင္ေပးဖုိ႔ ေျပာေဖာ္ရတာ တစ္ခုေတာ့ နန္းအင္ ေတာ္ပါရဲ႕။
နန္းအင္ငုတ္တုတ္ထုိင္ျပီး ပုိက္ဆံထိုင္ျဖဳန္းခ်င္တဲ့ စရုိက္းကေတာ့ ဝမ္လန္းအျပစ္ပဲ။
မိန္းမကုိ ဖေအစိတ္ၾကိဳက္ ရွာေပးစားတယ္။ အိမ္မွာ တင္ေကၽြးထားတယ္။ ေမြးလာတဲ့ ကေလးအတြက္ ႏုိ႔ထိန္း ငွားတာကအစ ဖေအကုိပဲ ေျပာရတယ္ဆုိေတာ့ ဒီသားမ်ိဳး ကေလးၾကီးလုိ ျဖစ္ေနတာ မဆန္းဘူး။
မိဘေတြက အိမ္မွာ ကုိယ္ခ်ည္း ဦးစီးဦးေဆာင္ လုပ္ခ်င္တဲ့ မာနကုိ မေလွ်ာ့ႏုိင္ရင္ သားသမီးေတြ ဒီလုိျဖစ္မွာပဲ။
Ma,
I am waiting for ေျမပေဒသာ အပိုင္း (41) ;)
Thank you sis for ur everyday posts
Post a Comment