ၾကည့္ျခင္းႏွင့္ျမင္ျခင္း၊ မျမင္ျခင္း
“ ၾကည့္ျခင္းႏွင့္ စုိက္ၾကည့္ျခင္း ဘာကြာပါလိမ့္။ ၾကည့္တာက အားစုိက္တာ။ လႈပ္ရွားေနတာ။ အာရံုက်တဲ့ အရာ ကုိ ေကာက္ယူ၊ တစ္စက္မွမက်န္ေအာင္ ညွစ္ထုတ္ရင္း ၾကည့္ျခင္းရဲ႕ အရွိန္က တက္လုိက္က်လုိက္။ စုိက္ၾကည့္ တာက တကယ္ေတာ့ စဲြမိစဲြရာ။ အၿငိမ္။ အတက္အက် မရွိ။ အေသ “
(ဆူဇန္ဆြန္တက္၊ အေမရိကန္စာေရးဆရာ)
(၁)
အသက္(၃၀)အရြယ္ လူငယ္တစ္ဦးက ေဆးခန္းလာျပသည္။ အသား၀ါအသည္းေရာင္ ေရာဂါဟု မိသားစု ဆရာ၀န္ က အမည္တပ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ဆီ ပုိ႔လုိက္တာ။ ေရာဂါရာဇ၀င္ေစ့ငုၾကည့္ေတာ့ ဆီနည္းနည္း၀ါသတဲ့။ အသား ကေတာ့ မ၀ါ။ အစားအေသာက္က မပ်က္။ မ်က္စိကေတာ့ နည္းနည္းနီသတဲ့။ မ်က္စိက နီတာလား၊ ၀ါတာ လား ေမးၾကည့္ေတာ့ နီတာတဲ့။ မ၀ါပါတဲ့။ အထူးသျဖင့္ ေန႔လယ္ေန႔ခင္း တစ္ေရးအိပ္ၿပီး ထအလာမွာ မ်က္လံုးေတြက နီရဲေနေလေတာ့ အေၾကာင္းမသိသူေတြက အရက္ေသာက္ ထားသလားလုိ႔ေတာင္ ေမးတာ ခံရသတဲ့။ သူ က အရက္လံုး၀မေသာက္ဘူး။
ကၽြန္ေတာ္ စမ္းၾကည့္ေတာ့ သရက္ရြတ္ (ေဘလံုး) ပါ ႀကီးေနတာ ေတြ႕ရသည္။
အသည္းေရာ ေဘလံုးပါ ႀကီး၊ အသားအေရာင္က နီစပ္စပ္၊ မ်က္စိက ခပ္နီနီ၊ လက္ဖ၀ါးေတြက ခပ္ရဲရဲ။ ဟုတ္ၿပီ၊ လင္းၿပီ။ ဒါ ေသြး ေရာဂါတစ္မ်ိဳးပဲ။ Polycythemia ျဖစ္ရမယ္။ ေသြးထဲတြင္ ေသြးနီဥေတြ မတန္တဆ မ်ားေနျခင္း။ ပြားေနျခင္း၊ စမ္းသပ္မႈေတြလုပ္လုိက္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ေကာက္ခ်က္ မွန္သည္။ ေသြး ထဲတြင္ ေသြးနီဥ သာမက ေသြးျဖဴဥေရာ။ ေသြးမႊားေတြပါ မ်ားေနေသာPrimary Polycythemia ေရာဂါျဖစ္ေန တာ။ ေသြးနီဥေတြ အဆမတန္ မ်ားေနလုိ႔ တစ္ကုိယ္လံုး နီရဲေနရတာ။
လူနာက မ်က္စိရဲ တာကုိ စ သတိထားမိလုိ႔ အရင္ဦးဆံုး မ်က္စိဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသတဲ့။ မ်က္စိဆရာ၀န္ႀကီးက မ်က္စဥ္းေဆးေပး လုိက္လုိ႔ ခတ္ေနတာ တစ္ပတ္ေက်ာ္ေက်ာ္ ၾကာသတဲ့။ ဒါနဲ႔ မထူးျခားလုိ႔ မိသားစု ဆရာ၀န္ဆီျပ ရာက ကၽြန္ေတာ့္ဆီ ေရာက္လာတာ။ မ်က္စိ ဆရာ၀န္က မ်က္စိပဲျမင္ၿပီး မိသားစုဆရာ၀န္က အသည္း ပဲျမင္သည္။ တကယ္က ေသြးေရာဂါ။
သူ႔ေသြး ကုိ ႏွစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္၊ တစ္လတစ္ႀကိမ္ ပံုမွန္ေဖာက္ေပးလုိက္ေတာ့ သူ႔ေရာဂါ လကၡဏာ ေတာ္ ေတာ္ သက္သာ လာသည္။ ယခင္ကဆုိလွ်င္ ေခါင္းႀကီးက အံုခဲေနတတ္ၿပီး လူက လုပ္ခ်င္ကုိင္ခ်င္စိတ္မရွိ။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္သည္ ထိ ကၽြန္ေတာ့္ထံမွာ ေဆးကုသမႈခံယူေနဆဲ။
(၂)
ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီး တစ္ဦး၏ သားငယ္ လူပ်ိဳေပါက္ ဆယ္တန္းေအာင္ၿပီး ေက်ာင္းဆက္မတက္ေတာ့ဘဲ ကား၀ပ္ေရွာ့တစ္ခု မွာ အလုပ္သင္ ၀င္လုပ္သည္။ လူက ခင္ခင္မင္မင္ ေပါင္း တတ္ေတာ့ လူခ်စ္လူခင္မ်ားသည္။ အလုပ္ ကုိ ရုိရိေသေသ ႀကိဳးႀကိဳးစားစားလုပ္ေတာ့ အလုပ္ရွင္က သူ႔ကုိ ခ်စ္ခင္သည္။ သူ႔အေဖ က ႏွလံုးေရာဂါေ၀ဒနာ သည္။ သူ႔အစ္မက ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ခံစားေနရသူ။ အေမက သမီးႏွင့္ ခင္ပြန္းၾကား လူးလာေခါက္တံု႔ေျပး ရသည္။ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါသည္ သမီးက ရန္ကုန္မွာ ေဆးသြားကုရသည္။ အိမ္သားက မႏၱေလးမွာ။ သမီးက ကံေကာင္းေထာက္မစြာ ေက်ာက္ကပ္အစားထုိးကု သည့္ လူနာစာရင္းထဲ ၀င္သြားသည္။
သမီးတစ္ဦး က သူ႔ေက်ာက္ကပ္ ကုိ အစ္မအတြက္ လွဴသည္။ ခဲြစိတ္ ကုသမႈေရာ ေနာက္ ဆက္တဲြ ေဆးကုသမႈ ပါ ေအာင္ျမင္သည္။
သမီး က်န္းက်န္းမာမာ ထူထူေထာင္ေထာင္ ျဖစ္လာ၍ ၀မ္းသာလုိ႔မဆံုးခင္မွာ သားငယ္က မ်က္စိျပႆနာ ေပၚ သည္။ ဆရာမခမ်ာ မႏၱေလး ျပန္ေျပးလာရသည္။ သားငယ္က ၀ပ္ေရွာ့မွာ သံဂေဟ (Welding) ေဆာ္ ရင္ လက္တံ က လုိရာမေရာက္ဘဲ ေခ်ာ္ေခ်ာ္ထြက္သတဲ့။ သူ႔မ်က္စိနဲ႔လက္ အံမကုိက္ပါတဲ့။ ဒါ မ်က္စိ ေၾကာင့္ ျဖစ္ ရတာ ေနမွာဆုိၿပီး မ်က္စိဆရာ၀န္နဲ႔ စျပျဖစ္သတဲ့။ မ်က္စိဆရာ၀န္က ထံုးစံအတုိင္း သူ႔ကုိ မ်က္ စဥ္းခတ္ေပး လုိက္ၿပီး မ်က္စိ အားေဆးေတြေပး ျပန္လႊတ္လုိက္သည္။ သုိ႔ေပတဲ့ ေရာဂါက သက္သာသည္မရွိ။ လက္က ေခ်ာ္ ထုိးၿမဲ။ ေနာက္ပုိင္း အေၾကာေတြ တက္ၿပီး ေနရခက္လာေတာ့ အရုိးအထူး ကုဆရာ၀န္ႀကီးဆီ ေျပာင္းျပသည္။ ဒီဆရာ၀န္ႀကီးက ေတာ္သည္။ ဒါ သူနဲ႔မဆုိင္။
“ခင္ဗ်ား သား ဦးေႏွာက္ေရာဂါ တစ္ခုခုျဖစ္ေနၿပီး။ ဦးေႏွာက္ပါရဂူႏွင့္ ျပသင့္သည္“ ေျပာ၍ အေမ့ခမ်ာ သား ေတာ္ေမာင္ ကို ဦးေႏွာက္ပါရဂူထံ ေျပးျပရျပန္သည္။ ဆရာ့ထင္ျမင္ခ်က္မွန္သည္။ မွန္သမွ ေသေလာက္ေအာင္ မွန္ သည္။ ဦးေႏွာက္အေသးပိုင္း (Cerebellum) မွာ အက်ိတ္ျဖစ္ေနတာ။ Cerebellum ရဲ႕ အဓိက လုပ္ငန္း တစ္ခုက ခႏၶာကုိယ္အစိတ္အပုိင္းအသီးသီး လႈပ္ရွားရာမွာ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕ေအာင္ ညွိႏိႈင္းေပးျခင္း။ ယင္း လုပ္ငန္း ထိခုိက္ပ်က္စီးပါက လႈပ္ရွားမႈ ေတာင့္တင္းၿပီး အခ်ိး မက်ျခင္း၊ ပံုပ်က္ျခင္း။ စည္း၀ါးနရီမ ကုိက္ျခင္း။ (Incoordination = Ataxia) ။ ကုိယ္ ကုိင္တြယ္တဲ့ပစၥည္းက လုိရာ “တားဂတ္“ မေရာက္ဘဲ ေခ်ာ္ေတာ္ေငါ့ေနတာ။ ဒါကုိ မ်က္စိေရာဂါေၾကာင့္ ထင္ၿပီး ေရာဂါလမ္းေၾကာင္း ေ၀့ေနတာ။
ဒါေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ေျပာၾကတာက အထူးကုဆရာ၀န္ ေရြးလုိက္ပါ။ (ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ကပ္၊ အသည္း စသည္...) ။ ေရာဂါ ပါ တစ္ခါတည္းေရြးၿပီး ျဖစ္သြားလိမ့္မည္တဲ့။ ေနာက္ပုိင္း ေခါင္းက မခံမရပ္ႏုိင္ေအာင္ ကုိက္ခဲလာ သည္။ ဦးေႏွာက္ အတြင္း ဖိအားမ်ားလာျခင္း။ သမီးငယ္ ေက်ာက္ကပ္ခဲြစိတ္မႈၿပီးတာ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ သားငယ္ ဦးေခါင္းခဲြ ဖုိ႔ ဖန္လာသည္။ ခဲြစိတ္မႈ႕ ေအာင္ျမင္သည္။ သုိ႔ေသာ္ လူနာေသသည္။ ခဲြစိတ္ၿပီး သံုးရက္ အၾကာ မွာ။
ဆရာမႀကီး ခမ်ာ က်စရာမ်က္ရည္ပင္ က်န္ေသးေလသလားမသိ။ ခင္ပြန္းသည္ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ခဲြစိတ္ဖုိ႔ အားေမြးဦး မတဲ့။ မ်က္စိဆရာ၀န္က မ်က္စိႏွင့္ဆံုးေနေသာ္လည္း ဆရာမႀကီးကေတာ့ မ်က္စိတစ္ဆံုး ကုိ ေက်ာ္ၾကည့္ေနေလ သည္။
(၃)
ေဆးေက်ာင္းသူတစ္ဦး ၏မိခင္ အသက္ ၅၀ ၀န္းက်င္ အမ်ိဳးသမီးေဆးခန္းလာျပသည္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔မွန္းတဲ့ အတုိင္း မ်က္စိျပႆနာ ပါပဲ။ မ်က္စိၾကည့္ရတာ ၀ါး၀ါးသြားလုိ႔တဲ့။ ဟ ဒါက မ်က္စိဆရာ၀န္နဲ႔ ျပရမယ့္ ဥစၥာ။ ေဘာက္မဲ့ေၾကာင့္ အေထြေထြ အထူးကုဆရာ၀န္နဲ႔ လာျပရသတံုး။
မ်က္စိဆရာ၀န္ နဲ႔ ျပၿပီးၿပီတဲ့။ မထူးျခားလုိ႔တဲ့။ ေဟာဗ်ာ ... ကၽြန္ေတာ္က မ်က္စိေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ လုိ႔ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပုိင္း(ခ)မွာ မ်က္စိေဆးရံု တစ္လေက်ာ္ေက်ာ္ ဆင္ဖူးတာနဲ႔ ခဲြစိတ္ဘာသာရပ္မွာ ေမးေနက် မ်က္စိေရာဂါ ဆုိင္ရာ ေမးခြန္းသံုးေလးပုဒ္က်က္ၿပီး ေအာင္လာခဲ့တာ။ မ်က္စိေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ့္ ပညာ က ဤမွ်သာ။
လူနာက ေခါင္းလည္း ခဲသတဲ့။ ဟုတ္ၿပီ။ ဒါဆုိ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ နည္းနည္း ဆုိင္လာၿပီ။ ဒါနဲ႔ မ်က္စိထဲ မ်က္စိ ၾကည့္ကိရိယာ နဲ႔ ၾကည့္လုိက္ေတာ့ အားပါးပါး Optic Disc ေခၚတဲ့ မ်က္စိအာရံုေၾကာထိပ္ က ေပ်ာက္ကြယ္ ေနပါေရာ့လား။ ေသြးေၾကာေသြးမွ်င္ေတြ နဲ႔ ဖံုးေနပါေရာ့လား။ (Chocked disc) ဦးေႏွာက္ထဲ တင္းအား မ်ား တဲ့ သေကၤတ။ ေခါင္းကုိ CT Scan ရုိက္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ ဦးေႏွာက္ အက်ိတ္တစ္မ်ိဳး (Meningioma) ေတြ႕ သည္။
သူတုိ႔က တတ္ႏုိင္ေတာ့ ဘန္ေကာက္ေဆးရံုမွာ သြားခဲြသည္။ ခဲြစိတ္မႈ ရာႏႈန္းျပည့္ေအာင္ျမင္သည္။ မ်က္စိ လံုး၀ျပန္ေကာင္း သြားသည္။ သူ႔နဂုိရွိရင္းစဲြေသြးတုိးေရာဂါ ကုိ ကၽြန္ေတာ္ ဆက္ၾကည့္ေနရသည္။
မ်က္စိဆရာ၀န္ ဆီ ျပတုန္းက ေရာဂါကႏုေသး၍၊ ေရာဂါလကၡဏာ စံုစံုလင္လင္ မေပၚေသး၍ ေရာဂါစစ္ခ်က္ လြတ္ သြားတာျဖစ္မည္။ မ်က္စိျပႆနာႏွင့္ တဲြလ်က္ျဖစ္သည့္ ေခါင္းကုိက္ေခါင္းခဲျခင္းကုိ ေသေသခ်ာခ်ာ မေျပာမိ၍ လည္း ျဖစ္မည္။ မ်က္စိေရာဂါျဖစ္ရင္ ေခါင္းခဲတတ္တာပဲဟု လူနာက မိမိ ဘာသာ ေကာက္ခ်က္ ခ်ဆံုးျဖတ္ၿပီး မ်က္စိဆရာ၀န္ကုိ မေျပာျဖစ္တာလည္း ပါပါလိမ့္မည္။
ဒီမွာလည္း မ်က္စိႏွင့္စ၍ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ဆံုးသည္။ မႏၱေလးမွာစ၍ ဘန္ေကာက္မွာ ဆံုးသည္။ ခုေတာ့ လူနာ မန္းေတာင္ရိပ္ ခုိေနၿပီ။
လူလတ္ပုိင္း တရုတ္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး။ မ်က္စိျပႆနာပဲ။ မ်က္စိက ကုိက္ေနတာ တစ္လေက်ာ္ၿပီ။ ခုတစ္ ေလာ ပုိပုိဆုိး လာသည္။ ညာဘက္မ်က္စိ။ ပံုရိပ္ေတြက ၾကည့္တုိင္း ႏွစ္ထပ္ျမင္ေနရသည္။ လမ္းျဖတ္ကူးရင္ ခက္ လွခ်ည့္။ လမ္းေပၚမွာ ကားေတြေရွာင္ရရင္ ျပႆနာ။ ဘယ္ကားက ပံုရိပ္စစ္လဲ။ ဘယ္ကားက ပံုရိပ္တု လဲ။ ေလွကားဆင္းရင္ လည္း ေတာ္ေတာ္သတိထားရသည္။ ေလွကားထစ္ေတြကိ ခဏခဏ ေခ်ာ္နင္းမိရ သည္။ ထံုးစံ အတုိင္း မ်က္စိဆရာ၀န္ႏွင့္ျပသည္။ ဒီဆရာ၀န္က လူေတာ္။ သူႏွင့္တုိက္ရုိက္ဆုိင္ေသာ မ်က္စိ ေရာဂါ မဟုတ္မွန္း တန္းသိသည္။ မ်က္စိက နည္းနည္းျပဴးထြက္ေနသလုိလုိ။ ဒါ ဦးေႏွာက္ပါရဂူဆီျပရမွာ။ ပိတ္ ထားေသာ မ်က္စိေပၚ နားၾကပ္ေထာက္ နားေထာင္လုိက္ေတာ့ တ၀ူး၀ူး ေသြးတုိးေ၀ွ႕သံေတြၾကားရ သည္။ AV Malformation ေခၚသည့္ ေသြးေၾကာထံုးဖဲြ႕ သည့္ေရာဂါမွန္း သိသြားသည္။
မ်က္စိဆရာ၀န္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား နားၾကပ္ေဆာင္ေလ့မရွိၾက။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေဆးေက်ာင္းသားဘ၀ မ်က္စိ ေဆးရံုေရာက္ေတာ့ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြက ၀န္ထမ္းငယ္တခ်ိဳ႕ကုိ ေသြးတုိင္းနည္းသင္ေပးၿပီး လူနာေတြ ကုိ ေသြးတုိင္းေစ တာ ေတြ႕ဖူးသည္။ သူတုိ႔က တုိက္ပံု အက်ႌအနက္ႏွင့္ဘာႏွင့္ စတုိင္က်က်ဆုိေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ မွာ သူတုိ႔တစ္ေတြ ကုိ ဆရာ၀န္ေတြလုိ႔ ထင္မိေသးသည္။ ယခု မ်က္စိ ဆရာ၀န္က နားၾကပ္ကုိင္ေသာ ရွားပါး ဆရာ၀န္တစ္ဦးျဖစ္ေလသည္။
ဦးေႏွာက္ပါရဂူဆီေရာက္ေတာ့ မ်က္စိဆရာ၀န္၏ ေကာက္ခ်က္ကုိ အတည္ျပဳသည္။ လူနာက စကၤာပူသြား သည္။ ဂါမာေရာင္ျခည္ျဖင့္ ဆက္ကုသည္။ နည္းနည္း သက္သာသလုိရွိေသာ္လည္း ရွင္းရွင္းမေပ်ာက္။ သမီး ရွိရာ ထုိင္၀မ္သုိ႔ကူး၍ ဆက္ကုသည္။ ထုိင္၀မ္ဆရာ၀န္က ဒီေရာဂါကုရာမွာ နာမည္ေက်ာ္။ ေရာဂါလံုး၀ နီးပါး သက္သာ လာသည္။ မႏၱေလးမွ စကၤာပူ၊ စကၤာပူမွ ထုိင္၀မ္ ခရီးရွည္ခ်ီတက္ၿပီး မႏၱေလးမွာ ျပန္ခုိသည္။ ယေန႔ထိ ေရာဂါေဟာင္း ျပန္ၾကြ မလာ။ မႏၱလာေျမႏွင့္ ထိေတြ႕လုိက္လုိ႔ထင့္။
ၾကည့္ေသာသူသည္ ျမင္၏ဟု ဆုိၾကသည္။ ဒါက ေယဘုယ်စကား။ မ်က္စိႏွင့္ ၾကည့္တာလား။ ဦးေႏွာက္ ႏွင့္ ၾကည့္ တာလား။ ႏွလံုးသားႏွင့္ၾကည့္တာလား။ အျပည့္အ၀ ၾကည့္တာလား။ တစ္ပုိင္းတစ္စ ၾကည့္တာ လား။ အၾကည့္ခံအာရုံ ထဲ ၾကည့္သူ ေပ်ာ္၀င္သြားသည္အထိလား။ အၾကည့္ခံႏွင့္ ၾကည့္သူ တစ္သား တည္း ျဖစ္ သြားေလ သလား။ ၾကည့္သူေပ်ာက္သြားေလသလား။
အေတြးႏွင့္ ၾကည့္ရင္ လည္း အမွန္ႏွင့္ လဲြေခ်ာ္တတ္သည္။ လူနာကုိ စျမင္ကတည္းက အေတြးက ခ်က္ခ်င္း လုိလုိ ဖဲြ႕စည္းၿပီး ျဖစ္သြားသည္။ (First Impressions)။ ဒါငွက္ဖ်ားေရာဂါပဲ။ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္မွာ။ HIV ပဲ။ ၾကည့္ ရတာ အရက္သမားနဲ႔တူတယ္။ Complaint ထူတဲ့ လူနာေနမွာ။ ဂဂ်ိဳးဂေဂ်ာင္လူနာနဲ႔ တူရဲ႕။ အဲသလုိ အေတြး ပလံု စီေတြက မိမိကုိယ္ကုိ ပိတ္ဖံုးကာဆီးေနတာ ဆရာ၀န္ကုိယ္ႏိႈက္ကမသိ။
အဲဒီလုိ အေတြး နဲ႔ လူနာကုိၾကည့္တာ။ ေရာဂါကုိ သံုးသပ္ဆံုးျဖတ္တာ တိတိပပ မွန္ပါ့မလား။ စုေဆာင္းသုိမွီး မထားတဲ့အေတြး နဲ႔ ၾကည့္ဖုိ႔ဆုိတာေကာ ျဖစ္ႏုိင္ရဲ႕လား။ အေတြးေတြက စုခဲ့တာ ကာလေတာင္တာ။
ဆရာ့ ဆရာေတြ ညႊန္ၾကားတာ ဆံုးမတာက မိမိရဲ႕ကနဦးအျမင္ (First Impressions) ကုိ ခ်က္ခ်င္းလက္ခံ မသိမ္းပုိက္ လုိက္ေလနဲ႔တဲ့။ အဲဒီအျမင္ကုိ ဆန္႔က်င္ (Contradict) ဖုိ႔ ကန္႔ကြက္ ဖုိ႔ ေခ်ဖ်က္ဖုိ႔ ဘက္ေပါင္းစံု က ႀကိဳးစားၾကည့္ ပါတဲ့။ ဘယ္လို မွ ႀကိဳးစားလုိ႔ မရကာ မွ ပထမ အျမင္ကုိ လက္ခံသိမ္းပုိက္ပါေလေတာ့တဲ့။
တကယ္က ယုိးစဲြ အက်င့္စဲြ အေတြးေတြ ကုိ ခ၀ါခ်သန္႔စင္ (Exhaust) ပစ္ရမွာ။ အေတြးဆိတ္တဲ့ အေတြး အိမ္ကေလး။ ဒါက သူလုိကုိယ္လုိ ခင္ဗ်ားလုိ ကၽြန္ေတာ့္လုိ ဆရာ၀န္ပါမႊားေတြအဖုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္ေခ် တကား။
ခံစားမႈႏွင့္ ၾကည့္ရင္လည္း အမွန္ႏွင့္ လဲႊေခ်ာ္တတ္ေလေသးသည္။ လူနာကုိ စေတြ႕ကတည္းက သူ႔အေပၚ ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္း က ခ်က္ခ်င္း ဖဲြ႕စည္းၿပီး ျဖစ္သြားသည္။
ဒါႀကီး ကေတာ့ ဆက္ဆံရခက္မွာ။ တျခားဆရာ၀န္ဆီ ျမန္ျမန္လဲႊလုိက္မွ။ ေဘးက ၀င္၀င္ေျပာတဲ့ လူနာေစာင့္ေတြ အေပါက္အစ မ်ားလွခ်ည္းလား။ ရာဇ၀င္ေထာ့က်ိဳးေျပာေနတဲ့ လူနာကလည္း မၿပီးေတာ့ ဘူးလား။ လုိရင္းတုိရွင္း တဲ့တုိးေျပာဗ်ာ။ အျပင္က ေဟာင္ဖြာ ေဟာငဖြာ အလကားမတ္တင္း လက္ခ်ာေပး ေန တဲ့ ကုိယ္ေတာ္က ခုထိ ပါးစပ္မပိတ္ေသးဘူးလား။ ခင္ဗ်ား ဒီေလာက္တတ္ေနရင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ျပန္ ကုေတာ့ ဗ်ာ။ ဒီမွာ လာကုမေနနဲ႔ေတာ့။ ခုတင္ေပၚ ျမန္ျမတ္တက္။ အက်ႌ ျမန္ျမန္ခၽြတ္ဗ်ာ။ တကတဲ့ တံု႔ေႏွး တံု႔ေႏွးနဲ႔။
ဒီခံစားမႈေတြနဲ႔ ေထြးလံုးရစ္ပတ္ ပိတ္ေလွာင္ေနတဲ့ဆရာ၀န္က လူနာရဲ႕ ေရာဂါအႏုအရင့္ အတိမ္အနက္ လူနာရဲ႕ ခံစားမႈဂယက္ ကုိ အမွန္အကန္ သံုးသပ္ႏုိင္ပါ့မလား။
မ်က္စိဆရာ၀န္ က မ်က္စိတစ္ဆံုး မၾကည့္ဘဲ မ်က္စိကုိ ေက်ာ္ၾကည့္ရသလုိ ကၽြန္ေတာ္လည္း လူနာၾကည့္ ရာမွာ မ်က္စိ ကုိ ေက်ာ္ေက်ာ္ၾကည့္ဖုိ႔၊ အေတြးကုိ ေက်ာ္ေက်ာ္ၾကည့္ဖုိ႔၊ ခံစားမႈကုိ ေက်ာ္ေက်ာ္ၾကည့္ဖုိ႔ သင္ယူရဦးမည္။
ပိေတာက္ပြင့္သစ္၊ ဧၿပီလ၊ ၂၀၀၈
.
“ ၾကည့္ျခင္းႏွင့္ စုိက္ၾကည့္ျခင္း ဘာကြာပါလိမ့္။ ၾကည့္တာက အားစုိက္တာ။ လႈပ္ရွားေနတာ။ အာရံုက်တဲ့ အရာ ကုိ ေကာက္ယူ၊ တစ္စက္မွမက်န္ေအာင္ ညွစ္ထုတ္ရင္း ၾကည့္ျခင္းရဲ႕ အရွိန္က တက္လုိက္က်လုိက္။ စုိက္ၾကည့္ တာက တကယ္ေတာ့ စဲြမိစဲြရာ။ အၿငိမ္။ အတက္အက် မရွိ။ အေသ “
(ဆူဇန္ဆြန္တက္၊ အေမရိကန္စာေရးဆရာ)
(၁)
အသက္(၃၀)အရြယ္ လူငယ္တစ္ဦးက ေဆးခန္းလာျပသည္။ အသား၀ါအသည္းေရာင္ ေရာဂါဟု မိသားစု ဆရာ၀န္ က အမည္တပ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ဆီ ပုိ႔လုိက္တာ။ ေရာဂါရာဇ၀င္ေစ့ငုၾကည့္ေတာ့ ဆီနည္းနည္း၀ါသတဲ့။ အသား ကေတာ့ မ၀ါ။ အစားအေသာက္က မပ်က္။ မ်က္စိကေတာ့ နည္းနည္းနီသတဲ့။ မ်က္စိက နီတာလား၊ ၀ါတာ လား ေမးၾကည့္ေတာ့ နီတာတဲ့။ မ၀ါပါတဲ့။ အထူးသျဖင့္ ေန႔လယ္ေန႔ခင္း တစ္ေရးအိပ္ၿပီး ထအလာမွာ မ်က္လံုးေတြက နီရဲေနေလေတာ့ အေၾကာင္းမသိသူေတြက အရက္ေသာက္ ထားသလားလုိ႔ေတာင္ ေမးတာ ခံရသတဲ့။ သူ က အရက္လံုး၀မေသာက္ဘူး။
ကၽြန္ေတာ္ စမ္းၾကည့္ေတာ့ သရက္ရြတ္ (ေဘလံုး) ပါ ႀကီးေနတာ ေတြ႕ရသည္။
အသည္းေရာ ေဘလံုးပါ ႀကီး၊ အသားအေရာင္က နီစပ္စပ္၊ မ်က္စိက ခပ္နီနီ၊ လက္ဖ၀ါးေတြက ခပ္ရဲရဲ။ ဟုတ္ၿပီ၊ လင္းၿပီ။ ဒါ ေသြး ေရာဂါတစ္မ်ိဳးပဲ။ Polycythemia ျဖစ္ရမယ္။ ေသြးထဲတြင္ ေသြးနီဥေတြ မတန္တဆ မ်ားေနျခင္း။ ပြားေနျခင္း၊ စမ္းသပ္မႈေတြလုပ္လုိက္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ေကာက္ခ်က္ မွန္သည္။ ေသြး ထဲတြင္ ေသြးနီဥ သာမက ေသြးျဖဴဥေရာ။ ေသြးမႊားေတြပါ မ်ားေနေသာPrimary Polycythemia ေရာဂါျဖစ္ေန တာ။ ေသြးနီဥေတြ အဆမတန္ မ်ားေနလုိ႔ တစ္ကုိယ္လံုး နီရဲေနရတာ။
လူနာက မ်က္စိရဲ တာကုိ စ သတိထားမိလုိ႔ အရင္ဦးဆံုး မ်က္စိဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသတဲ့။ မ်က္စိဆရာ၀န္ႀကီးက မ်က္စဥ္းေဆးေပး လုိက္လုိ႔ ခတ္ေနတာ တစ္ပတ္ေက်ာ္ေက်ာ္ ၾကာသတဲ့။ ဒါနဲ႔ မထူးျခားလုိ႔ မိသားစု ဆရာ၀န္ဆီျပ ရာက ကၽြန္ေတာ့္ဆီ ေရာက္လာတာ။ မ်က္စိ ဆရာ၀န္က မ်က္စိပဲျမင္ၿပီး မိသားစုဆရာ၀န္က အသည္း ပဲျမင္သည္။ တကယ္က ေသြးေရာဂါ။
သူ႔ေသြး ကုိ ႏွစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္၊ တစ္လတစ္ႀကိမ္ ပံုမွန္ေဖာက္ေပးလုိက္ေတာ့ သူ႔ေရာဂါ လကၡဏာ ေတာ္ ေတာ္ သက္သာ လာသည္။ ယခင္ကဆုိလွ်င္ ေခါင္းႀကီးက အံုခဲေနတတ္ၿပီး လူက လုပ္ခ်င္ကုိင္ခ်င္စိတ္မရွိ။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္သည္ ထိ ကၽြန္ေတာ့္ထံမွာ ေဆးကုသမႈခံယူေနဆဲ။
(၂)
ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီး တစ္ဦး၏ သားငယ္ လူပ်ိဳေပါက္ ဆယ္တန္းေအာင္ၿပီး ေက်ာင္းဆက္မတက္ေတာ့ဘဲ ကား၀ပ္ေရွာ့တစ္ခု မွာ အလုပ္သင္ ၀င္လုပ္သည္။ လူက ခင္ခင္မင္မင္ ေပါင္း တတ္ေတာ့ လူခ်စ္လူခင္မ်ားသည္။ အလုပ္ ကုိ ရုိရိေသေသ ႀကိဳးႀကိဳးစားစားလုပ္ေတာ့ အလုပ္ရွင္က သူ႔ကုိ ခ်စ္ခင္သည္။ သူ႔အေဖ က ႏွလံုးေရာဂါေ၀ဒနာ သည္။ သူ႔အစ္မက ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ခံစားေနရသူ။ အေမက သမီးႏွင့္ ခင္ပြန္းၾကား လူးလာေခါက္တံု႔ေျပး ရသည္။ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါသည္ သမီးက ရန္ကုန္မွာ ေဆးသြားကုရသည္။ အိမ္သားက မႏၱေလးမွာ။ သမီးက ကံေကာင္းေထာက္မစြာ ေက်ာက္ကပ္အစားထုိးကု သည့္ လူနာစာရင္းထဲ ၀င္သြားသည္။
သမီးတစ္ဦး က သူ႔ေက်ာက္ကပ္ ကုိ အစ္မအတြက္ လွဴသည္။ ခဲြစိတ္ ကုသမႈေရာ ေနာက္ ဆက္တဲြ ေဆးကုသမႈ ပါ ေအာင္ျမင္သည္။
သမီး က်န္းက်န္းမာမာ ထူထူေထာင္ေထာင္ ျဖစ္လာ၍ ၀မ္းသာလုိ႔မဆံုးခင္မွာ သားငယ္က မ်က္စိျပႆနာ ေပၚ သည္။ ဆရာမခမ်ာ မႏၱေလး ျပန္ေျပးလာရသည္။ သားငယ္က ၀ပ္ေရွာ့မွာ သံဂေဟ (Welding) ေဆာ္ ရင္ လက္တံ က လုိရာမေရာက္ဘဲ ေခ်ာ္ေခ်ာ္ထြက္သတဲ့။ သူ႔မ်က္စိနဲ႔လက္ အံမကုိက္ပါတဲ့။ ဒါ မ်က္စိ ေၾကာင့္ ျဖစ္ ရတာ ေနမွာဆုိၿပီး မ်က္စိဆရာ၀န္နဲ႔ စျပျဖစ္သတဲ့။ မ်က္စိဆရာ၀န္က ထံုးစံအတုိင္း သူ႔ကုိ မ်က္ စဥ္းခတ္ေပး လုိက္ၿပီး မ်က္စိ အားေဆးေတြေပး ျပန္လႊတ္လုိက္သည္။ သုိ႔ေပတဲ့ ေရာဂါက သက္သာသည္မရွိ။ လက္က ေခ်ာ္ ထုိးၿမဲ။ ေနာက္ပုိင္း အေၾကာေတြ တက္ၿပီး ေနရခက္လာေတာ့ အရုိးအထူး ကုဆရာ၀န္ႀကီးဆီ ေျပာင္းျပသည္။ ဒီဆရာ၀န္ႀကီးက ေတာ္သည္။ ဒါ သူနဲ႔မဆုိင္။
“ခင္ဗ်ား သား ဦးေႏွာက္ေရာဂါ တစ္ခုခုျဖစ္ေနၿပီး။ ဦးေႏွာက္ပါရဂူႏွင့္ ျပသင့္သည္“ ေျပာ၍ အေမ့ခမ်ာ သား ေတာ္ေမာင္ ကို ဦးေႏွာက္ပါရဂူထံ ေျပးျပရျပန္သည္။ ဆရာ့ထင္ျမင္ခ်က္မွန္သည္။ မွန္သမွ ေသေလာက္ေအာင္ မွန္ သည္။ ဦးေႏွာက္အေသးပိုင္း (Cerebellum) မွာ အက်ိတ္ျဖစ္ေနတာ။ Cerebellum ရဲ႕ အဓိက လုပ္ငန္း တစ္ခုက ခႏၶာကုိယ္အစိတ္အပုိင္းအသီးသီး လႈပ္ရွားရာမွာ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕ေအာင္ ညွိႏိႈင္းေပးျခင္း။ ယင္း လုပ္ငန္း ထိခုိက္ပ်က္စီးပါက လႈပ္ရွားမႈ ေတာင့္တင္းၿပီး အခ်ိး မက်ျခင္း၊ ပံုပ်က္ျခင္း။ စည္း၀ါးနရီမ ကုိက္ျခင္း။ (Incoordination = Ataxia) ။ ကုိယ္ ကုိင္တြယ္တဲ့ပစၥည္းက လုိရာ “တားဂတ္“ မေရာက္ဘဲ ေခ်ာ္ေတာ္ေငါ့ေနတာ။ ဒါကုိ မ်က္စိေရာဂါေၾကာင့္ ထင္ၿပီး ေရာဂါလမ္းေၾကာင္း ေ၀့ေနတာ။
ဒါေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ေျပာၾကတာက အထူးကုဆရာ၀န္ ေရြးလုိက္ပါ။ (ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ကပ္၊ အသည္း စသည္...) ။ ေရာဂါ ပါ တစ္ခါတည္းေရြးၿပီး ျဖစ္သြားလိမ့္မည္တဲ့။ ေနာက္ပုိင္း ေခါင္းက မခံမရပ္ႏုိင္ေအာင္ ကုိက္ခဲလာ သည္။ ဦးေႏွာက္ အတြင္း ဖိအားမ်ားလာျခင္း။ သမီးငယ္ ေက်ာက္ကပ္ခဲြစိတ္မႈၿပီးတာ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ သားငယ္ ဦးေခါင္းခဲြ ဖုိ႔ ဖန္လာသည္။ ခဲြစိတ္မႈ႕ ေအာင္ျမင္သည္။ သုိ႔ေသာ္ လူနာေသသည္။ ခဲြစိတ္ၿပီး သံုးရက္ အၾကာ မွာ။
ဆရာမႀကီး ခမ်ာ က်စရာမ်က္ရည္ပင္ က်န္ေသးေလသလားမသိ။ ခင္ပြန္းသည္ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ခဲြစိတ္ဖုိ႔ အားေမြးဦး မတဲ့။ မ်က္စိဆရာ၀န္က မ်က္စိႏွင့္ဆံုးေနေသာ္လည္း ဆရာမႀကီးကေတာ့ မ်က္စိတစ္ဆံုး ကုိ ေက်ာ္ၾကည့္ေနေလ သည္။
(၃)
ေဆးေက်ာင္းသူတစ္ဦး ၏မိခင္ အသက္ ၅၀ ၀န္းက်င္ အမ်ိဳးသမီးေဆးခန္းလာျပသည္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔မွန္းတဲ့ အတုိင္း မ်က္စိျပႆနာ ပါပဲ။ မ်က္စိၾကည့္ရတာ ၀ါး၀ါးသြားလုိ႔တဲ့။ ဟ ဒါက မ်က္စိဆရာ၀န္နဲ႔ ျပရမယ့္ ဥစၥာ။ ေဘာက္မဲ့ေၾကာင့္ အေထြေထြ အထူးကုဆရာ၀န္နဲ႔ လာျပရသတံုး။
မ်က္စိဆရာ၀န္ နဲ႔ ျပၿပီးၿပီတဲ့။ မထူးျခားလုိ႔တဲ့။ ေဟာဗ်ာ ... ကၽြန္ေတာ္က မ်က္စိေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ လုိ႔ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပုိင္း(ခ)မွာ မ်က္စိေဆးရံု တစ္လေက်ာ္ေက်ာ္ ဆင္ဖူးတာနဲ႔ ခဲြစိတ္ဘာသာရပ္မွာ ေမးေနက် မ်က္စိေရာဂါ ဆုိင္ရာ ေမးခြန္းသံုးေလးပုဒ္က်က္ၿပီး ေအာင္လာခဲ့တာ။ မ်က္စိေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ့္ ပညာ က ဤမွ်သာ။
လူနာက ေခါင္းလည္း ခဲသတဲ့။ ဟုတ္ၿပီ။ ဒါဆုိ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ နည္းနည္း ဆုိင္လာၿပီ။ ဒါနဲ႔ မ်က္စိထဲ မ်က္စိ ၾကည့္ကိရိယာ နဲ႔ ၾကည့္လုိက္ေတာ့ အားပါးပါး Optic Disc ေခၚတဲ့ မ်က္စိအာရံုေၾကာထိပ္ က ေပ်ာက္ကြယ္ ေနပါေရာ့လား။ ေသြးေၾကာေသြးမွ်င္ေတြ နဲ႔ ဖံုးေနပါေရာ့လား။ (Chocked disc) ဦးေႏွာက္ထဲ တင္းအား မ်ား တဲ့ သေကၤတ။ ေခါင္းကုိ CT Scan ရုိက္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ ဦးေႏွာက္ အက်ိတ္တစ္မ်ိဳး (Meningioma) ေတြ႕ သည္။
သူတုိ႔က တတ္ႏုိင္ေတာ့ ဘန္ေကာက္ေဆးရံုမွာ သြားခဲြသည္။ ခဲြစိတ္မႈ ရာႏႈန္းျပည့္ေအာင္ျမင္သည္။ မ်က္စိ လံုး၀ျပန္ေကာင္း သြားသည္။ သူ႔နဂုိရွိရင္းစဲြေသြးတုိးေရာဂါ ကုိ ကၽြန္ေတာ္ ဆက္ၾကည့္ေနရသည္။
မ်က္စိဆရာ၀န္ ဆီ ျပတုန္းက ေရာဂါကႏုေသး၍၊ ေရာဂါလကၡဏာ စံုစံုလင္လင္ မေပၚေသး၍ ေရာဂါစစ္ခ်က္ လြတ္ သြားတာျဖစ္မည္။ မ်က္စိျပႆနာႏွင့္ တဲြလ်က္ျဖစ္သည့္ ေခါင္းကုိက္ေခါင္းခဲျခင္းကုိ ေသေသခ်ာခ်ာ မေျပာမိ၍ လည္း ျဖစ္မည္။ မ်က္စိေရာဂါျဖစ္ရင္ ေခါင္းခဲတတ္တာပဲဟု လူနာက မိမိ ဘာသာ ေကာက္ခ်က္ ခ်ဆံုးျဖတ္ၿပီး မ်က္စိဆရာ၀န္ကုိ မေျပာျဖစ္တာလည္း ပါပါလိမ့္မည္။
ဒီမွာလည္း မ်က္စိႏွင့္စ၍ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ဆံုးသည္။ မႏၱေလးမွာစ၍ ဘန္ေကာက္မွာ ဆံုးသည္။ ခုေတာ့ လူနာ မန္းေတာင္ရိပ္ ခုိေနၿပီ။
လူလတ္ပုိင္း တရုတ္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး။ မ်က္စိျပႆနာပဲ။ မ်က္စိက ကုိက္ေနတာ တစ္လေက်ာ္ၿပီ။ ခုတစ္ ေလာ ပုိပုိဆုိး လာသည္။ ညာဘက္မ်က္စိ။ ပံုရိပ္ေတြက ၾကည့္တုိင္း ႏွစ္ထပ္ျမင္ေနရသည္။ လမ္းျဖတ္ကူးရင္ ခက္ လွခ်ည့္။ လမ္းေပၚမွာ ကားေတြေရွာင္ရရင္ ျပႆနာ။ ဘယ္ကားက ပံုရိပ္စစ္လဲ။ ဘယ္ကားက ပံုရိပ္တု လဲ။ ေလွကားဆင္းရင္ လည္း ေတာ္ေတာ္သတိထားရသည္။ ေလွကားထစ္ေတြကိ ခဏခဏ ေခ်ာ္နင္းမိရ သည္။ ထံုးစံ အတုိင္း မ်က္စိဆရာ၀န္ႏွင့္ျပသည္။ ဒီဆရာ၀န္က လူေတာ္။ သူႏွင့္တုိက္ရုိက္ဆုိင္ေသာ မ်က္စိ ေရာဂါ မဟုတ္မွန္း တန္းသိသည္။ မ်က္စိက နည္းနည္းျပဴးထြက္ေနသလုိလုိ။ ဒါ ဦးေႏွာက္ပါရဂူဆီျပရမွာ။ ပိတ္ ထားေသာ မ်က္စိေပၚ နားၾကပ္ေထာက္ နားေထာင္လုိက္ေတာ့ တ၀ူး၀ူး ေသြးတုိးေ၀ွ႕သံေတြၾကားရ သည္။ AV Malformation ေခၚသည့္ ေသြးေၾကာထံုးဖဲြ႕ သည့္ေရာဂါမွန္း သိသြားသည္။
မ်က္စိဆရာ၀န္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား နားၾကပ္ေဆာင္ေလ့မရွိၾက။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေဆးေက်ာင္းသားဘ၀ မ်က္စိ ေဆးရံုေရာက္ေတာ့ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြက ၀န္ထမ္းငယ္တခ်ိဳ႕ကုိ ေသြးတုိင္းနည္းသင္ေပးၿပီး လူနာေတြ ကုိ ေသြးတုိင္းေစ တာ ေတြ႕ဖူးသည္။ သူတုိ႔က တုိက္ပံု အက်ႌအနက္ႏွင့္ဘာႏွင့္ စတုိင္က်က်ဆုိေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ မွာ သူတုိ႔တစ္ေတြ ကုိ ဆရာ၀န္ေတြလုိ႔ ထင္မိေသးသည္။ ယခု မ်က္စိ ဆရာ၀န္က နားၾကပ္ကုိင္ေသာ ရွားပါး ဆရာ၀န္တစ္ဦးျဖစ္ေလသည္။
ဦးေႏွာက္ပါရဂူဆီေရာက္ေတာ့ မ်က္စိဆရာ၀န္၏ ေကာက္ခ်က္ကုိ အတည္ျပဳသည္။ လူနာက စကၤာပူသြား သည္။ ဂါမာေရာင္ျခည္ျဖင့္ ဆက္ကုသည္။ နည္းနည္း သက္သာသလုိရွိေသာ္လည္း ရွင္းရွင္းမေပ်ာက္။ သမီး ရွိရာ ထုိင္၀မ္သုိ႔ကူး၍ ဆက္ကုသည္။ ထုိင္၀မ္ဆရာ၀န္က ဒီေရာဂါကုရာမွာ နာမည္ေက်ာ္။ ေရာဂါလံုး၀ နီးပါး သက္သာ လာသည္။ မႏၱေလးမွ စကၤာပူ၊ စကၤာပူမွ ထုိင္၀မ္ ခရီးရွည္ခ်ီတက္ၿပီး မႏၱေလးမွာ ျပန္ခုိသည္။ ယေန႔ထိ ေရာဂါေဟာင္း ျပန္ၾကြ မလာ။ မႏၱလာေျမႏွင့္ ထိေတြ႕လုိက္လုိ႔ထင့္။
ၾကည့္ေသာသူသည္ ျမင္၏ဟု ဆုိၾကသည္။ ဒါက ေယဘုယ်စကား။ မ်က္စိႏွင့္ ၾကည့္တာလား။ ဦးေႏွာက္ ႏွင့္ ၾကည့္ တာလား။ ႏွလံုးသားႏွင့္ၾကည့္တာလား။ အျပည့္အ၀ ၾကည့္တာလား။ တစ္ပုိင္းတစ္စ ၾကည့္တာ လား။ အၾကည့္ခံအာရုံ ထဲ ၾကည့္သူ ေပ်ာ္၀င္သြားသည္အထိလား။ အၾကည့္ခံႏွင့္ ၾကည့္သူ တစ္သား တည္း ျဖစ္ သြားေလ သလား။ ၾကည့္သူေပ်ာက္သြားေလသလား။
အေတြးႏွင့္ ၾကည့္ရင္ လည္း အမွန္ႏွင့္ လဲြေခ်ာ္တတ္သည္။ လူနာကုိ စျမင္ကတည္းက အေတြးက ခ်က္ခ်င္း လုိလုိ ဖဲြ႕စည္းၿပီး ျဖစ္သြားသည္။ (First Impressions)။ ဒါငွက္ဖ်ားေရာဂါပဲ။ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္မွာ။ HIV ပဲ။ ၾကည့္ ရတာ အရက္သမားနဲ႔တူတယ္။ Complaint ထူတဲ့ လူနာေနမွာ။ ဂဂ်ိဳးဂေဂ်ာင္လူနာနဲ႔ တူရဲ႕။ အဲသလုိ အေတြး ပလံု စီေတြက မိမိကုိယ္ကုိ ပိတ္ဖံုးကာဆီးေနတာ ဆရာ၀န္ကုိယ္ႏိႈက္ကမသိ။
အဲဒီလုိ အေတြး နဲ႔ လူနာကုိၾကည့္တာ။ ေရာဂါကုိ သံုးသပ္ဆံုးျဖတ္တာ တိတိပပ မွန္ပါ့မလား။ စုေဆာင္းသုိမွီး မထားတဲ့အေတြး နဲ႔ ၾကည့္ဖုိ႔ဆုိတာေကာ ျဖစ္ႏုိင္ရဲ႕လား။ အေတြးေတြက စုခဲ့တာ ကာလေတာင္တာ။
ဆရာ့ ဆရာေတြ ညႊန္ၾကားတာ ဆံုးမတာက မိမိရဲ႕ကနဦးအျမင္ (First Impressions) ကုိ ခ်က္ခ်င္းလက္ခံ မသိမ္းပုိက္ လုိက္ေလနဲ႔တဲ့။ အဲဒီအျမင္ကုိ ဆန္႔က်င္ (Contradict) ဖုိ႔ ကန္႔ကြက္ ဖုိ႔ ေခ်ဖ်က္ဖုိ႔ ဘက္ေပါင္းစံု က ႀကိဳးစားၾကည့္ ပါတဲ့။ ဘယ္လို မွ ႀကိဳးစားလုိ႔ မရကာ မွ ပထမ အျမင္ကုိ လက္ခံသိမ္းပုိက္ပါေလေတာ့တဲ့။
တကယ္က ယုိးစဲြ အက်င့္စဲြ အေတြးေတြ ကုိ ခ၀ါခ်သန္႔စင္ (Exhaust) ပစ္ရမွာ။ အေတြးဆိတ္တဲ့ အေတြး အိမ္ကေလး။ ဒါက သူလုိကုိယ္လုိ ခင္ဗ်ားလုိ ကၽြန္ေတာ့္လုိ ဆရာ၀န္ပါမႊားေတြအဖုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္ေခ် တကား။
ခံစားမႈႏွင့္ ၾကည့္ရင္လည္း အမွန္ႏွင့္ လဲႊေခ်ာ္တတ္ေလေသးသည္။ လူနာကုိ စေတြ႕ကတည္းက သူ႔အေပၚ ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္း က ခ်က္ခ်င္း ဖဲြ႕စည္းၿပီး ျဖစ္သြားသည္။
ဒါႀကီး ကေတာ့ ဆက္ဆံရခက္မွာ။ တျခားဆရာ၀န္ဆီ ျမန္ျမန္လဲႊလုိက္မွ။ ေဘးက ၀င္၀င္ေျပာတဲ့ လူနာေစာင့္ေတြ အေပါက္အစ မ်ားလွခ်ည္းလား။ ရာဇ၀င္ေထာ့က်ိဳးေျပာေနတဲ့ လူနာကလည္း မၿပီးေတာ့ ဘူးလား။ လုိရင္းတုိရွင္း တဲ့တုိးေျပာဗ်ာ။ အျပင္က ေဟာင္ဖြာ ေဟာငဖြာ အလကားမတ္တင္း လက္ခ်ာေပး ေန တဲ့ ကုိယ္ေတာ္က ခုထိ ပါးစပ္မပိတ္ေသးဘူးလား။ ခင္ဗ်ား ဒီေလာက္တတ္ေနရင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ျပန္ ကုေတာ့ ဗ်ာ။ ဒီမွာ လာကုမေနနဲ႔ေတာ့။ ခုတင္ေပၚ ျမန္ျမတ္တက္။ အက်ႌ ျမန္ျမန္ခၽြတ္ဗ်ာ။ တကတဲ့ တံု႔ေႏွး တံု႔ေႏွးနဲ႔။
ဒီခံစားမႈေတြနဲ႔ ေထြးလံုးရစ္ပတ္ ပိတ္ေလွာင္ေနတဲ့ဆရာ၀န္က လူနာရဲ႕ ေရာဂါအႏုအရင့္ အတိမ္အနက္ လူနာရဲ႕ ခံစားမႈဂယက္ ကုိ အမွန္အကန္ သံုးသပ္ႏုိင္ပါ့မလား။
မ်က္စိဆရာ၀န္ က မ်က္စိတစ္ဆံုး မၾကည့္ဘဲ မ်က္စိကုိ ေက်ာ္ၾကည့္ရသလုိ ကၽြန္ေတာ္လည္း လူနာၾကည့္ ရာမွာ မ်က္စိ ကုိ ေက်ာ္ေက်ာ္ၾကည့္ဖုိ႔၊ အေတြးကုိ ေက်ာ္ေက်ာ္ၾကည့္ဖုိ႔၊ ခံစားမႈကုိ ေက်ာ္ေက်ာ္ၾကည့္ဖုိ႔ သင္ယူရဦးမည္။
ပိေတာက္ပြင့္သစ္၊ ဧၿပီလ၊ ၂၀၀၈
.
2 comments:
မွန္လိုက္တာ အန္တီေရႊစင္ေရ..
အဆံုးသတ္မွာေရးထားတဲ႔ စာသားေလးေတြက
ေတြးစရာေတြ အမ်ားၾကီးရတယ္..တကယ္႔တကယ္က
မုိးနတ္တုိ႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ အဲလုိျဖစ္ေနတာေတြက
အမ်ားၾကီးပဲေလ..
each and every post gve me something sis...
thnx 4 sharing...
waiting new...:D..
love
Anne <3
Post a Comment