ေဒါက္တာေအာင္ႀကီး ၏ အေဆြးလူ၊ အေတြးလူ၊ သိမ္႕ေမြ႕လူ, အပိုင္း (၂)

ဓေလ့၌ ကၽြမ္း၀င္လိမၼာျခင္း

ကၽြန္ေတာ္ ေဆးေက်ာင္းေရွ႕က ျဖတ္ၿပီး အိမ္ျပန္တဲ့ ေႏြဦး တစ္ညေနမွာ ေဆးေက်ာင္းသား၊ ေဆးေက်ာင္းသူ တစ္စု ေက်ာင္းေရွ႕က ဆုိင္းဘုတ္ခံုနား တစ္၀ုိက္ စုစု စုစု ေတြ႕လုိက္ရသည္။ " ဘယ္အတန္းကတံုး၊ ဘာကိစၥ စုေ၀း ညီလာခံေနတာတံုး " ေမးၾကည့္ေတာ့ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပုိင္း (က) ေက်ာင္းသားေတြတဲ့။ သံုးပတ္ တိတိ ျပည့္သူ႔ဘ၀ ကြင္းဆင္းေလ့လာဖုိ႔၊ က်န္းမာေရး စစ္တမ္းေကာက္ယူဖုိ႔ စုရံုးေနၾကတာတဲ့။ အခုဟာက ကြင္း မဆင္းခင္ ေက်ာင္းေရွ႕မွာ မွတ္တမ္းတင္ဓာတ္ပံုရုိက္ေနၾကတာတဲ့။ ဒီေခတ္မွာ ဘာလုပ္ လုပ္ မလုပ္ခင္၊ လုပ္တုန္း၊ လုပ္ၿပီး အဆင့္တုိင္းမွာ ဓာတ္ပံုရုိက္မွတ္တမ္းတင္ရတာက ထံုးစံႀကီးေပ။ အလုပ္လုပ္ရတာထက္ လူအမ်ား သိေအာင္ လုပ္ရတာကလည္း အလုပ္ႀကီးတစ္ခုေလ။ 

ဓာတ္ပံု ရုိက္ၾကမွာဆုိေတာ့ ဂုိက္နဲ႔ဆုိက္နဲ႔ ရိႈးနဲ႔ုမုိးနဲ႔ေပါ့။ ေဆးေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူေတြ အ၀တ္အစားဖုိး ကုန္ ရတာ ၂ ခ်ိန္ရွိတယ္။ တစ္ခ်ိန္က အခုလုိ ျပည့္သူ႔ဘ၀ ကြင္းဆင္းေလ့လာခ်ိန္။ တစ္ခ်ိန္က ဘဲြ႕ႏွင္း သဘင္ တက္ေရာက္ ခ်ိန္။ ျပည္သူ႔ဘ၀ ေလ့လာဖုိပ ျပင္ရဆင္ရ အက်ႌ ေဘာင္းဘီ၀ယ္ရ၊ ဂ်ဴတီကုတ္ခ်ဳပ္ရ တာကုိက သိန္းဂဏန္း နီးနီးက်သတဲ့။ ကုိယ့္လူေတြက ေက်ာင္းေရွ႕မွာ လတ္လ်ားလတ္လ်ား ဟန္ေရးျပေန ၾကတာ။ ေဘာင္းဘီလက္ရွည္ နဲ႔။ ေၾကာင္လွ်ာသီး တန္းလန္းနဲ႔။ ရွပ္အက်ႌအျဖဴလက္ရွည္နဲ႔။ အသား သပိတ္ေရာင္ လက္လက္ နဲ႔။ မိန္းကေလးေတြက စကပ္မတုိမရွည္နဲ႔။ တခ်ိဳ႕ထဘီစကပ္နဲ႔။ ဆံပင္ေျပာင္းဖူးေမြးေရာင္ နဲ႔။

သူ႔ေခတ္ ကုိယ့္ေခတ္ေပါ့ကြယ္လုိ႔ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး မွတ္ခ်က္ခ်ၿပီး အိမ္အျပန္လမ္းမွာ အေတြးဆက္ခဲ့တယ္။ ဒီကေလးေတြ ဒီေလာက္ ပူေလာင္အုိက္စပ္ေနတဲ့ရာသီမွာ ဒီလုိ အ၀တ္အစားေတြနဲ႔ ျပည္သူတြဆီ ဖုတ္ တေထာင္းေထာင္း ခ်ီတက္ၾကမွာလား။ ဒီလုိ ၀တ္ပံုစားပံု ဆင္ယင္ပံုေတြက ဗီဒီယုိယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ မစိမ္းလွ တဲ့ ေက်းလက္လူငယ္ေတြအဖုိ႔ မ်က္စိစပါးေမြးစူးစရာ မရွိေသာ္လည္း သက္ႀကီးရြယ္အုိ ရပ္ရြာလူထုက သူတို႔နဲ႔ မကၽြမ္း၀င္ မရင္းႏွီးလွတဲ့ ဒီလုိ၀တ္စားဆင္ယင္မႈကုိ လြယ္လင့္တကူ လက္သင့္ခံၾကပါမည္လား။ အနည္းဆံုး သူတုိ႔တစ္ေတြရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ တုိ႔နဲ႔သူစိမ္းေတြပဲလုိ႔ ျမင္သြားရင္ ျမင္ခဲ့ရင္ သူတုိ႔နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကေလးေတြ တစ္သားတည္း ေနဖုိ႔ထုိင္ဖုိ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေျပာဆုိဖုိ႔ ျဖစ္ႏုိင္ပါမည္လား။

အဖ်င္းဆံုးဗ်ာ ... ဒီေဘာင္းဘီရွည္ႀကီးေတြနဲ႔ အေပါ့အပါးသြားဖုိ႔ လြယ္ကူပါ့မလား။ မတ္တတ္ရပ္ ေသး ေပါက္ တာ ေက်းလက္လူထုရဲ႕ အျမင္မွာ ဘယ္လုိရွိမလဲ။ ရုိင္းပ်ေနမလား။ ကၽြန္ေတာ္ေတာ့ ဆရာေမာင္ သင္ ေရး ဖူးတာ သြားသတိရလုိက္မိ။ ေဘာင္းဘီ၀တ္ရတာ မေကာင္းတဲ့အခ်က္က ေသးစုိရင္ ပုဆုိးလုိ လွည့္၀တ္လုိ႔ မရ တာတဲ့။ ေတြ႕တယ္ မဟုတ္လား အ၀တ္အစား ျပႆနာ။
ခ်င္းျပည္နယ္၊ ဖလမ္းျပည္သူ႔ေဆးရံုမွာ တာ၀န္က်တုန္းက လူနာေတြ နဲ႔ ေတြ႕ဆံုေျပာဆုိ ရာမွာ၊ ေရာဂါရာဇ၀င္ေမးၿပီး စမ္းသပ္စစ္ေဆးရံုကေတာ့ မခက္လွပါဘး။ ဒါေပမဲ့ ေရာဂါအေပၚ လူနာရဲ႕အျမင္၊ ခံယူခ်က္ (Patient's perception upon his/her illness) ကုိ သိဖုိ႔ ႏိႈက္ႏိႈက္ႏွဲႏွဲ တူးေဖာ္ေမးျမန္းုဖုိ႔က်ေတာ့ ခက္ကေရာဗ်။ သူတုိ႔ေတြရဲ႕ ဘ၀ေနထုိင္မႈေတြကုိလည္း အေသးစိတ္မသိရေတာ့ ဥပမာ ဥပေမယ်ေတြသံုး ၿပီး ရာဂါအေၾကာင္း ရွင္းလင္းျပဖုိ႔ကလည္း ခက္ျပန္ပါေလေရာ။ ၁၉၈၉ တစ္၀ုိက္က သမားေတာ္ႀကီး ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ဦးေဖ၀င္း နဲ႔အတူ ႀကံဳရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကုိ သတိရလုိက္မိ။

လူနာက အသက္ (၈၀)နီးပါး တရုတ္အမ်ိဳးသမီးႀကီး။ ေဆးရံု တင္ရတဲ့အေၾကာင္းက မိမိကုိယ္ကုိ ေသေၾကာင္း ႀကံျခင္း။ ဆဲြႀကိဳးခ်ဖုိ႔ ႀကိဳးစားတာမေအာင္ျမင္ဘဲ လည္ပင္းတစ္၀ုိက္ ပြန္းပဲ့ဒဏ္ရာ နဲ႔ ေဆးရံု ေရာက္ လာျခင္း။ ေရာဂါရာဇ၀င္ တူးဆြလုိက္ေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ (၆)လနီးပါးက ဆရာႀကီး ဦးေဖ၀င္း နဲ႔ ျပဖူးသတဲ့။ ဒါနဲ႔ လူနာ ရဲ႕ ရွိသမွ်ေရာဂါမွတ္တမ္းတြ ေျမလွန္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ ဟုတ္သဗ်။ ဆရာႀကီး လက္ေရး နဲ႔ ေရာဂါမွတ္တမ္း စာအုပ္ သြားေတြ႕တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာမွ မည္မည္ရရ မပါဘူး။ ဆရာႀကီး တစ္ခ်က္ေလာက္ ေတြ ခနဲ ျဖစ္ သြားၿပီး -
" ကၽြန္ေတာ္ ေတာ္ေတာ္ညံ့တာဗ်။ အဲဒီတုန္းကတည္းက ဒီအဘြားႀကီး စိတ္က်ေရာဂါ ရေနတာျဖစ္မွာ။ ဒါကုိ ကၽြန္ေတာ္ လြတ္ (Miss ျဖစ္) သြားခဲ့တာပဲ "
လုိ႔ ေျပာ လုိက္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္က -
" ဆရာႀကီးကလည္းဗ်ာ။ သူက ျမန္မာစကား တစ္လံုးမွ မတတ္တာ။ သူ႔ရဲ႕ စိတ္အေျခအေနေပၚေအာင္ ဆရာ ဘယ္လုိေမး မတံုး။ ဆရာ့အျပစ္ မဟုတ္ပါဘူး "
လုိ႔ ဘယ္လုိပင္ ေျပာေသာ္လည္း ဆရာႀကီးကေတာ့ လက္မခံ။ သူညံ့လုိ႔ ျဖစ္ရတာပဲတဲ့။ သိတယ္ မဟုတ္လား ... တပည့္ ဆုိတာ ဆရာလုပ္သမွ်ကုိ အဓိပၸာယ္ရွိေၾကာင္း၊ လုပ္သင့္ လုပ္ထုိက္ တာျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေၾကာင္းက်ိဳး ဆီေလ်ာ္ေအာင္ Justification ရွာႀကံေပးရတာ။ သုိ႔ေပတ့ဲ ဆရာပီသလွတဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ ဆရာက ဘယ္လိမွ လက္မခံ ဘူးဗ်။ ေဟာ ... ေတြ႕တယ္ မဟုတ္လား။ လူနာ ေဆးကုရာမွာ ဘာသာစကား ျပႆနာ။

အႏွီဆရာႀကီး နဲ႔ပဲ တစ္ရက္ လူနာသြားၾကည့္တယ္။ ဆရာ၀န္တစ္ဦးရဲ႕ ဖခင္ အသက္ (၇၀)ေက်ာ္အဘုိးႀကီး ကားေမာင္း ရင္း ေလျဖတ္သလုိျဖစ္သြားလုိ႔ သူ႔အိမ္မွာ သြားၾကည့္ရတာ။ သား ဆရာ၀န္ႀကီးက အေ၀းမွာ။ ဆရာႀကီး ကၽြန္ေတာ့္ ကုိ လူနာ စမ္းခုိင္းတယ္။ ေလျဖတ္တဲ့လူနာဆုိေတာ့ ေခါင္းတစ္၀ုိက္ ပယ္ပယ္နယ္နယ္ ကုိင္တြယ္ၿပီး စမ္းသပ္မႈေတြ လုပ္ရေတာ့တာေပါ့။ အဘုိးႀကီးက သတိက ရွိေတာ့ရွိတယ္။ ခပ္၀ါး၀ါးပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ လည္း ခပ္သြက္သြက္ စမ္းသပ္လုိက္ၿပီး ဆရာႀကီးကုိ ကုိယ္ေတြ႕တာ အစီရင္ခံလုိက္တယ္။ ဆရာ ႀကီးက ကၽြန္ေတာ့္ေတြ႕ ရွိခ်က္ကုိ အတည္ျပဳဖုိ႔ သူကုိယ္တုိင္ ၀င္စမ္းတယ္။ ဦးေႏွာက္အတြင္း ေသြးယုိၿပီး ဦးေႏွာက္ အေျမွးပါးတစ္၀ုိက္ ေသြးစိမ့္ခဲ့ရင္ လည္ပင္းခုိင္ေနတတ္သမုိ႔ လူနာရဲကေခါင္းကုိ ကုိင္လုိက္ၿပီး လည္ပင္းစမ္း ဖုိ႔ ျပင္တယ္။ ေခါင္းမကုိင္ခင္ လူနာအဘုိးႀကီးကုိ - " အဘ ေခါင္း ကုိင္ဦးမယ္ေနာ္ " တဲ့ ။

ေဟာဗ်ာ။ ေယာင္ေတာင္ေတာင္ ၀ုိးတုိး၀ါးတားျဖစ္ေနတဲ့ အဘုိးႀကီးကုိ ပင္လွ်င္ ေခါင္းကုိင္ပါမယ့္အေရး ခြင့္ေတာင္းေနလုိက္ေခ်ေသး။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ လည္း ဦးေဖ၀င္းျဖစ္ရတာ။ ကၽြန္ေတာ္ တုန္လႈပ္သြားရပံုမ်ား၊ ကၽြန္ေတာ္ က ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ။ လူနာက ကၽြန္ေတာ့္ အေဖအရြယ္။ ဆရာက ဘာသာျခား၊ ကျပား။ လူနာ အဘုိးႀကီး နဲ႔ အသက္ သိပ္မကြာလွသူ။ ဆရာက ေခါင္းကုိင္ဖုိ႔အေရး ခြင့္ေတာင္းတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ခြင့္ မေတာင္းဘူး။ ဦးေခါင္းဆုိတာ ျမန္မာ တုိ႔ရဲ႕ အထြတ္အျမတ္။ ဘုရ္ကုိ ျမန္မာ့ဦးစြန္း ေခၚတာသာၾကည့္။
အေနာက္ ႏုိင္ငံသားေတြ အတြက္က ဦးေခါင္းသက္သက္က ဒီေလာက္အေလးဂရုျပဳစရာမဟုတ္။ (သူတုိ႔ အတြက္ ဦးထုပ္ က အေရးႀကီးတာ) ၾကည့္ေလ။ ပရီမီယာလိဂ္ ေဘာပဲြေတြမွာ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး တုိက္မိ ခုိက္မိ လုိ႔ လဲကဲြက်ၿပီး တစ္ဦးကတစ္ဦးကုိ ထူေပးၿပီးရင္ တစ္ဦးေခါင္းကုိ တစ္ဦးက လက္နဲ႔ ပုတ္လုိက္တာပဲ။ ဒါက သူတုိ႔ရဲ႕ ခြင့္လႊတ္တဲ့ ဓေလ့၊ အျပဳအမူ၊ ေတြ႕တယ္ မဟုတ္လား။ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ထိေတြ႕ရာမွာ ကုိယ္ လက္ အေနအထား ဘာသာစကားရဲ႕ျပႆနာ။

ဒီလုိ လူတစ္ဦး နဲ႔ တစ္ဦး ဆက္ဆံရာမွာ တစ္ဦးရဲ႕ ဓေလ့စရုိက္ Culture ကုိတစ္ဦးက ကၽြမ္း၀င္လိမၼာျခင္း Competence, Competency မရွိခဲ့ရင္ ရည္ရြယ္တာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ ေစာ္ကားသလုိမ်ိဳး၊ နားလည္မႈ အျပည့္ အ၀ မရတတ္တာ မ်ိဳး၊ အထင္အျမင္ လဲြမွားတတ္တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။ မိမိကူညီတာ တစ္ဖက္လူ ဆီ ျပည့္ျပည့္၀၀ မေရာက္တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔လုိ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြ ေနာက္ခ့အေရာင္အေသြးစံု လူမ်ိဳးစံု လူနာေတြနဲ႔ ေန႔စဥ္ တြ႕ထိ ဆက္ဆံ ေျပာဆုိကုိင္တြယ္ ေျဖရွင္းေနရ သူေတြမွာ ဒီ Cultural Competence ဆုိတဲ့  Skillက ပုိလုိ ႔ပုိလုိ႔ ေရးႀကီးလာတယ္ဆုိတာ သိသိမွတ္မွတ္ႀကီး ျဖစ္လာရေလ။ အေနာက္ႏုိင္ငံ ေဆးေက်ာင္းေတြ၊ သူနာျပဳေက်ာင္းေတြ မွာ ဒါကုိ အေရးႀကီးတဲ့ ဘာသာရပ္ တစ္ခုအျဖစ္ သင္ၾကားပုိ႔ခ်ေနၿပီတဲ့။ ဒီဘာသာရပ္ သင္ရုိးညႊန္းတမ္း မွာ မပါခဲ့ရင္ အဲဒီေက်ာင္းေတြကုိ သက္ ဆုိင္ရာ အာဏာပုိင္အဖဲြ႕ေတြက အသိအမွတ္ျပဳျခင္း (Accreditation) မလုပ္ဘူးတဲ့ဗ်။

(၂)

ဒီ Cultural Competence (or) Competency ဆုိတဲ့ လႈပ္ရွားမႈႀကီးက ထံုးစံအတုိင္း အေမရိကန္က စတာဗ်။ ဒီေန႔ကမၻာ မွာ ေကာင္းတာေရာ ဆုိးတာေရာ စြန္႔ဦးတီထြင္တဲ့ ေရခံေျမခံကုိ ၾကည့္လုိက္ရင္ " အေမ ရိကန္ ကုိရုပ္ဆုိး" ပဲ။ သူက သူေၾကြးေၾကာ္သလုိ ေရာသမက်ိဳတဲ့ နုိင္ငံႀကီး (Melting Pot) ေလ။ ေရာသမက်ိဳမွေတာ့ အေရာင္အေသြး စံုေခ်လွေပါ့။ အျဖဴေရာင္က အမ်ားစု၊ က်န္တက လူနည္းမ်ိဳးႏြယ္စု (Ethnic Minority) ေခၚတဲ့ အမည္းေရာင္ အေမရိကန္ဖြားေတြ၊ အညိဳေ၇ာင္ လက္တင္အေမရိကန္ႏြယ္ဖြား ေတြ၊ အနီေရာင္ အေမရိကန္ တုိင္းရင္းသားေတြ၊ အ၀ါအေရာင္အာရွသားေတြ၊ စံုမွစံု၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ (၂၀-၂၅) အတြင္းမွာ အေရာင္ အခ်ိဳးအစား ေျပာင္းလဲလာမႈကလည္း စိတ္၀င္စားစရာ သတိမူစရာအခ်က္ ျဖစ္လာ တယ္။ အျဖဴဦးေရက ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ပဲတုိးၿပီး အာဖရိကန္ဖြားက ၃၀ ရာုိင္ႏႈန္း၊ အေမရိကန္ တုိင္းရင္းသားက ၅၈ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႔ လက္တင္ အေမရိကန္ဖြား က ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္းထိ တုိးလာသတဲ့။ ဒီအတုိင္းသြားရင္ သိပ္မေ၀းေတာ့တဲ့ ကာလမွာ အေမရိကန္ မွာ လူနည္းမ်ိဳးႏြယ္စု က လူမ်ားမ်ိဳးႏြယ္စု Ethnic Majority ျဖစ္လာတာ့မတဲ့။ ဒါဆုိရင္ ဘာျပႆနာေတြ႕ႀကံဳရဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားရျပင္ဆင္ထားရမတံုး။

ဒီမ်ိဳးႏြယ္စု၀င္လူေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့၊ ဘာသာစကား၊ ကုိးကြယ္မႈ၊ ဘ၀ဒႆနေတြကုိ ထဲထဲ၀င္၀င္ ပုိင္ပုိင္ႏုိင္ႏုိင္ မသိဘဲ သူတုိ႔တစ္ေတြကုိ ေဆးကုလုိ႔ မရေခ်ေတာ့ပါတဲ့။
ဥပမာဗ်ာ။ အေမရိကန္ေရာက္ "ေလာ" ေတာင္ေပၚသား မိသားစုေတြထဲက ကေလးငယ္တစ္ဦး အတက္ ေရာဂါျဖစ္တယ္။ အေနာက္တုိင္း ေဆးပညာနဲ႔ ေဆးကုသမႈခံယူဖုိ႔ မႀကိဳးစားဘူး။ သူတုိ႔ရဲ႕အျမင္အရ ဒါ နတ္ဆုိး ဖမ္းစားတာ။ မေကာင္းဆုိး၀ါး ၀င္ပူးတာ။ ဒီလုိနဲ႔ ကေလးက ေသပါေလေရာ။ " ေလာ " မိသားစု အေဖနဲ႔ အေမ က ရံုးေတာ္မွာ အျပစ္မရွိေၾကာင္း ထုေခ်တယ္။ သူတုိ႔ႏုိင္ငံမွာ မလုိပါတဲ့။ သူတုိ႔နည္းနဲ႔ သူတိ႔ ကုတာပဲ လက္ခံတယ္ တဲ့။ ကဲ ... ဒီကိစၥဘယ္လုိ ဆံုးျဖတ္ၾကမတံုး။

အေမရိကန္တုိင္းရင္းသားေတြ နဲ႔ အာဖရိကန္ဖြားေတြရဲ႕ ပ်မ္းမွ်သက္တမ္းက ၆၅-၇၀ ၀န္းက်င္ပဲရွိၿပီး အေမရိကန္ လူျဖဴေတြ ကေတာ့ ၇၇ ၀န္းက်င္ထိ ေနၾကရသတ့။ ဒါက တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ လူမည္းေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အားနည္းတာကုိ ျပျခင္းျဖစ္သတဲ့။ လူျဖဴဆရာ၀န္ေတြ၊ လူျဖဴက်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြ က ဒီမ်ိဳးႏြယ္စု၀င္လူနာေတြကုိ ေျပာဆုိဆက္ဆံရာမွာ၊ ကုသရာမွာ၊ ေရာဂါအေၾကာင္း ပညာေပး ရာမွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ မရွိျခင္းက အေရးႀကီးတဲ့ အေၾကာင္းတရားတစ္ပါးျဖစ္သတဲ့။ သတၱဳ ခ်ၾကည့္ လုိက္ေတာ့ ဓေလ့မကၽြမ္း၀င္မလိမၼာလုိ႔ ျဖစ္ရျခင္းတဲ့။ ဆရာ၀န္ေတြဟာ လူမည္းလူနာေတြခမ်ာ " စိတ္ေရာဂါသည္" ေတြ လုိ "တံဆိပ္ကပ္"ခံရဖုိ႔ အခြင့္အလမ္း ပုိမ်ားသတဲ့။ နားလည္မႈလဲြေတာ့ နားလည္ရ ခက္ေတာ့ လူနာကုိ ကေယာင္ေတာင္ေတာင္လုိ႔ လြယ္လင့္တကူ ကင္ပြန္းတပ္လုိက္တာ။ ေသခါနီး လူနာကုိ ျပဳေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးရာမွာလည္း လူမ်ိဳးျခားဘာသာျခားေတြကုိ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရတာနဲ႔ လူျဖဴခရစ္ယာန္ေတြ ကုိ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရတာက ကမၻာျခမ္းလွေပါ့။
ဥပမာ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြ က ေသခါနီးလူနာကုိ ခုတင္ေပၚ မထားခ်င္ဘူး။ ၾကမ္းခင္း ဖ်ာေပၚထားၿပီး ေဘးက ၀ုိင္းၾက ၀န္းၾက ရြတ္ဖတ္သရဇၥ်ာယ္ခ်င္ၾကတာ။ အေနာက္တုိင္း ေဆးရံုေတြ မွာ ဒါက လုပ္လုိ႔မရ။

တခ်ိဳ႕ေသာ ဘာသာ၀င္ေတြက သူတုိ႔ ကုိယ္ခႏၶာထဲ တစ္ပါးသူရဲ႕ေသြး၊ ကလီစာသြင္းတာ၊ ထည့္တာ လက္မခံ ဘူး။ ဒါကလည္း အေနာက္တုိင္း ေဆးပညာရဲ႕ လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ ဖီလာ။ ေရာဂါျဖစ္ေၾကာင္း နဲ႔ ေရာဂါအတၳဳပ၌တၱိအေပၚ ခံယူတာ က်င့္သံုးတာမွာလည္း တစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး "မုိင္ေပါင္း ကုေဋ"။
ဒီမွာတင္ Cross-cultural communication, Multiculturalism, Cultural awareness, Cultural sensitivity လုိ႔ အမ်ိဳးမ်ိဳး နားလည္ေခးေ၀ၚတဲ့ Cultural Competence အေပၚ စိတ္၀င္စားမႈက ဟုန္းခနဲ ထေထာက္ လာေခ်ေပါ့။ ေျပာခဲ့သလုိ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရာမွာ ဒီကိစၥကုိ တခုတ္တရ သီးသီးသန္႔သန္႔ သင္ၾကားေလ့က်င့္ရေပါ့။ နည္းေပါင္းစံုနဲ႔ ေျဖရွင္းဖုိ႔ ကူညီဖုိ႔ ႀကိဳးစားၾကေပါ့။ ေျဖရွင္းဖုိ႔ ႀကိဳးစားၾကရာ မွာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ အႀကံေပးခ်က္တစ္ခုက အဲဒီမ်ိဳးႏြယ္စု ဓေလ့ဘာသာတူေတြထဲက ဆာ၀န္ေတြ၊ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြ ပုိလုိ႔ေမြးထုတ္ေပးလုိက္ေပါ့တဲ့။ ဒီကိစၥကုိ သူတုိ႔ဆီမွာ အေလးအနက္ထား စဥ္းစားေနရၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာေကာ ဒီလုိျပႆနာမ်ိဳးေတြ ရွိသလား။ ရွိရင္ေကာ ဘယ္လုိ ေျဖရွင္းၾကမတံုး။

(၃)

ကဲ ... ဘာသာစကားက စရေအာင္။ ေျပာခဲ့သလုိ ဘာသာစကားခ်င္း မတူခဲ့ရင္ ဘာသာစကား မကၽြမ္း၀င္ခဲ့ရင္ ဘယ္လုိ လုပ္ ေဆးကုၾကမတံုး။ လူနာရဲ႕ မ်က္ေမွာက္မွာ ဆရာ၀န္ေတြအခ်င္းခ်င္း လူနာနဲ႔ လူနာ ရဲ႕ေရာဂါအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးခဲ့ရင္ ဘယ္ဘာသာစကားသံုးရပါ့။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေဆးေက်ာင္းသားဘ၀ ဆရာ၀န္ေပါက္စန ဘ၀မွာ ေလ့က်င့္သင္ၾကားခံခဲ့ရတာက လူနာ နားမလည္တဲ့ အဂၤလိပ္ ဘာသာစကားနဲ႔ ေျပာဆုိေဆြးေႏြးရမတဲ့။ ျမန္မာလုိ မေျပာရပါတဲ့။ လူနာ သိသြားနားလည္သြားရင္ မေကာင္းပါ တဲ့။ ဒါေကာ မွန္ကန္သင့္ျမတ္ပါရဲ႕လား။
တကယ္ေတာ့ လူနာေရွ႕မွာ လူနာ မသိအပ္ေသးတာကုိ ဘာမွမေျပာရ မေဆြးေႏြးရဘူး။ အဂၤလိပ္ လုိေရာ၊ ျမန္မာလုိေရာ၊ တရုတ္လုိေရာ၊ ရွမ္းလုိေရာ။ ဒါမွ လူနာကုိ ေလးစားရာက်မွာ။ လူနာေရွ႕မွာ သူ႔ကုိ ငုတ္တုတ္ ႀကီးထားၿပီး ကြိကြိကြကြေရာ ရႊတ္ရႊတ္ရွက္ရွက္ေရာ မ်ိဳးကဲြဘာသာစကားနဲ႔ ေျပာတာက တကယ္ေတာ့  ေစာ္ကားမႈႀကီးပဲ။

တစ္ခါက ဒီဘာသာစကားကိစၥေၾကာင့္ ေၾကကဲြစရာတစ္ခု ႀကံဳခဲ့ရတယ္။ ဆရာ၀န္ႀကီးတစ္ဦး ရဲ႕ မိခင္။ သူက ပံုခပ္ရုိးရိုး တုိင္းရင္းသူ။ ဒါေပမဲ့ အဂၤလိပ္စာ ေကာင္းေကာင္းကၽြမ္းတယ္။ သူက အဆုတ္ကင္ဆာျဖစ္ရာက ဦးေႏွာက္ထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕စဲြကပ္ လုိ႔ သတိေမ့ၿပီး ေဆးရံုေရာက္လာရတာ။ ေဆးရံုမွာ သတိျပန္လည္လာေတာ့ သူ႔မွာ ဆရာ၀န္ေတြ ကုိ ေက်းဇူးတင္ရ ၀မ္းသာလုိက္ရတာ။ သူက သူ႔ကုိယ္သူ ေသၿပီ မွတ္ထားတာကုိး။

သူ႔၀မ္းသာမႈ က တာရွည္မခံလုိက္ပါဘူး။ နံနက္ခင္း ဆရာ၀န္ႀကီး "ေရာင္း" လွည့္လာေတာ့ ဒီ Case အေၾကာင္း ဆရာမႀကီး က တပည့္ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္တယ္။ ဒီလူနာက ေနာက္ဆံုးအဆင့္ (Terminal illness) ေရာက္ ရွိေနေၾကာင္း၊ ဦးေႏွာက္ထဲထိ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြက ၀င္ေရာက္ဖ်က္ဆီးေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း စသည္ျဖင့္၊ စသည္ျဖင့္။ ဘုိလုိ အားရပါးရေျပာၿပီး ေဆြးေႏြးလုိက္တာ။ ဒီအေမႀကီး မသိေလာက္ပါဘူးေပါ့။ လူနာ က ေျပာသမွ် တစ္လံုးမက်န္ လံုးေစ့ပတ္ေစ့ နားလည္ေနတာ။ ဒါနဲ႔ပဲ အစက ပီတိေတြနဲ႔ လွ်ံေနတဲ့ လူနာ အေမႀကီး ဟာ ခ်က္ခ်င္း စိတ္ဓာတ္ထုိးဆင္း က်သြား။ သားဆရာ၀န္ ေရာက္လာေတာ့ -
 

" သားေရ၊ အမုိး ေဆးရံု က ဆင္းေတာ့မယ္။ ဆရာမႀကီးက အမုိး ေရာဂါက ကၽြမ္းေနၿပီတဲ့ " လုိ႔ေျပာၿပီး ေဆးရံု က ဇြတ္ဆင္းခ်သြားတယ္။ အိမ္ေရာက္ၿပီး ရက္အနည္းငယ္အၾကာမွာ ဆံုးရွာသတဲ့။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ကုန္ခန္း သြားမွေတာ့ လူ႔ဘ၀မွာ ဆက္လက္ အသက္ရွင္စရာ ဘာအေၾကာင္း ရွိေသးသတံုး။ ဇာတ္ေၾကာင္းျပန္တဲ့ ဆရာ၀န္ႀကီးခမ်ာ မ်က္ေတာင္ပုတ္ခတ္ပုတ္ခတ္နဲ႔။ မႏၱေလးမွာ ေန႔စဥ္ ၾကည့္ရႈကုသ ေနရတဲ့ လူနာေတြထဲ စိနတုိင္းရင္းသားေတြ က သံုးပံုတစ္ပံုေလာက္ ပါ၀င္ေနေလေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ တစ္ေတြလည္း " ဘာသာမ်ိဳးျခား စာစကား၊ သင္ၾကားသင့္သည္မွတ္ " လုပ္ရေလမလား။
သူ႔ေနရာ သူ႔ေဒသ သူ႔ဓေလ့နဲ႔အညီ  ၀တ္စားဆင္ယင္ျခင္းကလည္း ဓေလ့ကၽြမ္း၀င္ျခင္း တစ္မ်ိဳးပပ။ သူငယ္ခ်င္း ဆရာ၀န္ တစ္ဦး အဂၤလန္က ျပန္လာၿပီး ေဆးခန္းေတြထုိင္ရာမွာ ေႏြေႏြမုိးမုိး ေဆာင္းေဆာင္း ေဘာင္းဘီရွည္နဲ႔။ လည္စည္း အေရာင္ ေၾကာင္က်ားနဲ႔။ ဟုိတုန္းက ပင္နီတုိက္ပံု ကုိယ္ေပၚက မခ်ခဲ့တဲ့လူ။ ခုေတာ့ အိမ္မွာေတာင္ ပုဆုိး၀တ္တဲ့ ပံု မေပၚေတာ့ဘူး။ အဲ ... အဲ ... ေဘာင္းဘီရွည္နဲ႔ေပါ့ဗ်ာ။ လူက ေထာင္ ေထာင္ေမာင္းေမာင္း ၾကည့္လုိ႔ ကေကာင္း။ ဆ၇ာ၀န္ႀကီးေပါ့ဗ်ာ။ ႏုိင္ငံျခားျပန္ ဆရာ၀န္ႀကီးေပါ့ဗ်ာ။ အထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီးေပါ့ဗ်ာ။

ျပႆနာက ဟုိး ဆင္ကလိန္ခႏၵီးက၊ ဟုိ ပံုေတာင္ပံုညာက၊ ဟုိး ကသာေရႊလီက၊ ဟုိး ေရစႀကိဳေတာနယ္က မႏၱေလးေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ တက္ေရာက္ ေဆးကုသမႈ ခံယူဖုိ႔လာၾကတဲ့ ရြာငယ္ဇနပုဒ္ မီးေလးမွိတ္တုတ္က ေတာင္သူ မိလကၡဴေတြခမ်ာ ဒီဆရာ၀န္ႀကီးန႕႔ ေဆးကုသရမွာ မ၀ံ့မရဲတဲ့ဗ်။ ေတာ္လုိ႔ ေက်ာ္လုိ႔ ျပခ်င္ၾက ေသာ္လည္း ဆရာႀကီး နဲ႔ ရင္ဆုိင္ရမွာ လန္႔သတဲ့ဗ်ာ။ ဆရာႀကီးရဲ႕ အဆင္အျပင္ အေဆာင္အေယာင္ ခမ္းခမ္း နားနားကုိ လန္႔ တာေရာ။ ဆရာႀကီးရဲ႕ "ေလ"ကုိ လန္႔တာေရာ။ ဆရာႀကီးက လူနာကုိေတာ့ ေသေသ ခ်ာခ်ာစမ္းသတဲ့။ ၿပီးေတာ့မွ ေသေသခ်ာခ်ာ ေငါက္ငမ္းသမႈျပဳသတဲ့။ ဒီ "ေလ" ကလည္း အဂၤလန္ က လုိင္စင္ဆဲြခဲ့ေလသလား မသိေပါင္။ လူနာနဲ႔ ဆရာ၀န္ၾကား အတားအဆီးတစ္ခု။ အကြာအေ၀းတစ္ခု မသိမသာ တည္ေဆာက္ လုိက္မိျခင္း။
ေဆးရံု မွာ တခ်ိဳ႕ အလုပ္သင္ဆရာ၀န္ငယ္ေတြက ဂ်င္းေဘာင္ဘီနဲ႔။ ဆံပင္ေရာင္စံုနဲ႔။ နားသန္သီးေလးေတြ တခါခါ နဲ႔။ ဒါနဲ႔ " သည္းခံၾကပါ ေမာင္တုိ႔ရာ။ ဆရာ၀န္ျဖစ္ၿပီး ျဖဴျဖူေက်ာ္သိန္းလုပ္မွ၊ ဟန္ထူးလြင္လုပ္မွ စင္ေပၚမွာ ဒီလုိ အျပင္အဆင္ နဲ႔ ပဲြထြက္ၾကပါ။ တုိ႔ရံုထဲမွာေတာ့ "ရုိးရုိးေလးသာ ၀တ္ခဲ့ပါ၊ ေအးျမတယ္" ပဲ လုပ္ၾကပါကြယ္တုိ႔" လုိ႔ ေမတၱာရပ္ခံရတယ္။

ဒီလုိ အဆင္အယင္ေတြ က ဆရာ၀န္ရဲ႕ တည္ၾကည္မႈနဲ႔ ဥပဓိရုပ္ကုိ ပ်က္ယြင္းေစတယ္။ လူနာေတြ အားကုိး ေလာက္တဲ့ ဆရာ၀န္က်က္သေရ ကုိ ေလ်ာ့ပါးေစတယ္လုိ႔လည္း ဆံုးမရတယ္။ ကေလးေတြ သာ ေျပာေန ရတာ မွတ္တယ္။ လူႀကီးဆရာ၀န္ႀကီးတခ်ိဳ႕ ရဲ႕ လုပ္ေပါက္လည္းဆုိးပါ့။ " ေရာင္း" လွည့္ရင္း လူနာ စမ္းသပ္ ရင္း ကြမ္းတဗ်စ္ဗ်စ္၀ါးလုိ႔။ ဒီလုိ အဆင္အယင္နဲ႔ ပါးစပ္တစ္၀ုိက္ ကြမ္းေသြးနီတာရဲနဲ႔ ဆရာ၀န္ႀကီး ငယ္ေတြ ကုိ လူနာေတြက သူတုိ႔ဘ၀ဇာတ္ောကာင္းနဲ႔ ေရာဂါရာဇ၀င္ကုိ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ ျပည့္ျပည့္၀၀ တုိင္ပင္ ဖြင့္ ဟေလမည္လား။
ေရာဂါျဖစ္စဥ္ နဲ႔ ကုထံုးအေပၚ၊ ေရာဂါရဲ႕ ဇာစ္ျမစ္အေပၚ လူနာေတြရဲ႕သေဘာထားနဲ႔ ႏွလံုးသြင္းပံုကုိ သိဖုိ႔က လည္း လူနာျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေရးမွာ အေရးပါသဗ်။

တစ္ခါက တီဘီေရာဂါေ၀ဒနာသည္ အသက္ ၃၀ နီးပါး မိန္းမတစ္ဦးလာျပတယ္။ သမားေတာ္ဆီ မဟုတ္ ဘူး။ သားဖြားမီးယပ္ ဆရာ၀န္ႀကီးဆီကုိ။ ျပႆနာက ရာသီငုပ္တာက စသတဲ့။ အဲဒီေနာက္ပုိင္း တေငြ႕ေငြ႕ ဖ်ား လာသတဲ့။ ေခ်ာင္းဆုိးသတဲ့။ ေမာသတဲ့။ ပိန္သြားသတဲ့။ အစားအေသာက္ပ်က္သတဲ့။ ရာသီေသြး က ေအာက္မဆင္းဘဲ ေသြးပုပ္ေတြအျဖစ္ ေအာင္းေနလုိ႔ျဖစ္ရသတဲ့။ ေသြးပုပ္ေတြက ေသြးစေလးေတြပါ သတဲ့။ ၾကည့္ေလ၊ ေခ်ာင္းဆုိတဲ့အခါ သလိပ္ထဲ ေသြးစေလးေတြပါေနတာ။ ဒါ သူ႔ရဲ႕ Disease Model။
ကေလးအေဖတစ္ဦး က သူ႔ကေလးကုိ ဆရာ၀န္ေပးတဲ့ေဆးေတြ မတုိက္ျဖစ္ဘူးတဲ့။ ဆရာ့ေဆးေတြက "ေဆးပူ" ေတါတဲ့။ ကေလးအေမတစ္ဦးကလည္း သူ႔ကေလး၀မ္းေလွ်ာတာ "အပူ၀မ္း" တဲ့။ ဓာတ္ဆားရည္ တုိက္ ခုိင္းေတာ့ ဆား က "အပူ၀မ္း" နဲ႔ မတည့္လုိ႔ မတုိက္ဘူးတဲ့။ တခ်ိဳ႕ေတာေက်းလက္က လူနာေတြက် ေတာ့ အဂၤလိပ္ေဆးေတြ က ဓာတ္ေဆးေတြဆုိေတာ့ ျပင္းသတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ကုိယ့္ဘာသာ ကုိယ္ ေလွ်ာ့ ေသာက္ လုိက္သတဲ့။ ၾကည့္လုိက္ေတာ့ တီဘီေဆးေတြ။ ဘုရား ... ဘုရား ...

ျမန္မာျပည္ ေျမာက္ပုိင္းက တုိင္းရင္းသားမိတ္ေဆြေတြက ေခါင္းကုိက္ဇက္ထုိးတာကအစ ငွက္ဖ်ားပုိး ဦးေႏွာက္ ထဲ ဝင္ တဲ့ ကိစၥအဆံုး ရွိရွိသမွ်ေရာဂါဘုစုခရု ကုသရာမွာ "ရွားျခစ္ျခင္း"က မလုပ္မေနရ ကိစၥ ဘဲဗ်။ တခ်ိဳ႕ ေခြးကုိက္ ခံရဖူးတဲ့လူေတြက ဘယ္ေတာ့မွ အသုဘရႈ ၾကြေလ့မရွိဘူး။ ေခြးရူးေရာဂါ ျပန္ၾကြမွာ စုိးလုိ႔ တဲ့ေလ။
သူငယ္ခ်င္း ႏုိင္ငံျခားျပန္ သခ်ၤာပါရဂူတစ္ဦး လက္ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ လက္သန္းေလးေတြပုိေနတာ။ သူစာေရး တုိင္း အဲဒီ လက္ပြားေလးေတြ က တုန္တုန္ခါခါ ျဖစ္ေနတာျမင္ရတဲ့ ကၽြန္ေတာ့္မွာ ရင္ထဲက်လိက်လိ။ သူက ေတာ့ ခပ္ေအးေအး။

" ခင္ဗ်ားဗ်ာ ဒါေလးေတြ ျဖတ္ပစ္လုိက္ေရာေပါ့ " လုိ႔ သခ်ၤာ ဆရာအေပၚ ဆရာလုပ္လုိက္ေတာ့ သူက ကၽြန္ေတာ့္ ကုိ သူေခ်ခၽြတ္ဖုိ႔ ျဖစ္တည္လာတဲ့ သနားစရာ သတၱ၀ါပါလားဆုိတဲ့ အၾကည့္နဲ႔။
" ေဟ့လူ ဒါက လာဘ္ေကာင္းတယ္ဗ်။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ တမင္ ျဖတ္ မပစ္ဘဲထားတာ" တဲ့။ သခ်ၤာပါရဂူရဲ႕ Fuzzy Logic ေပလား။ ကုိယ္ကသာ အဂၤါအစံုလြန္လြန္းတယ္ ထင္ေနတာ။ သူကေတာ့ "ဘုရာားေပးတဲ့ဆု"တဲ့။
တခ်ိဳ႕ လူနာရွင္ေတြက ေသေကာင္ေပါင္းလဲျဖစ္ေနတဲ့ လူနာရဲ႕ ကုိယ္ေပၚမွာ အေဆာင္ေတြ လက္ဖဲြ႕ေတြ တန္းစီ ၿပီး သီထားၾကေခ်ေသး။ ဒါေတြရဲ႕ ေရာဂါကုိတားဖုိ႔ ႀကိဳးစားတယ္။ "ဘုရားကု" ကုတယ္ေပါ့။ ဆရာ၀န္ႀကီး တစ္ဦး က ဒါေတြကုိ မ်က္စိေနာက္တယ္ထင့္။ အကုန္ျဖဳတ္ခုိင္း ခၽြတ္ခုိင္းတယ္။ ဒါကေေကာ ဓေလ့၌ ကၽြမ္း၀င္ လိမၼာျခင္းေပလား။

(၄)

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေဆြ ဓေလ့၌ ကၽြမ္း၀င္လိမၼာေအာင္ ဘယ္သုိ႔ျပဳရေပခ်ိမ့္။ ပညာရွင္တစ္ဦး အႀကံျပဳ ထားတာက -
- သူ႔ေရာဂါအေပၚ သူ႔ရဲ႕ အျမင္ကုိ ျပည့္ျပည့္၀၀ သိရေအာင္ လူနာရာဇ၀င္ကုိ စိတ္ရွည္စြာ၊ စာနာစြာ၊ နားလည္မႈ ရွိစြာ နားေထာင္ပးပါ။
- ဆရာ၀န္ေတြ ရဲ႕ လူနာေရာဂါအေပၚ အျမင္၊ သံုးသပ္ခ်က္န႔ ေပးမယ့္ ကုထံုးကုိ လူနာနားလည္တဲ့ ဘာသာေဗဒ နဲ႔ ရွင္းျပ ပါ။
- ဒီအျမင္ႏွစ္ခုၾကား တူတာရွိသလုိ ကဲြျပားျခားနားတာလည္း ရွိတယ္ုိတာ သိမွတ္လုိက္ပါ။ အျပဳ သေဘာ ေဆြးေႏြး ပါ။ လူနာရဲ႕ အျမင္ကုိ လံုးေျခၿပီး အမိႈက္ျခင္းထဲ လႊင့္မပစ္လုိက္ပါနဲ႔။ " ေတာသြားေျပာ" မလုပ္ လုိက္ ပါနဲ႔ ။
- လူနာရဲ႕ ဓေလ့ဘာသာစရုိက္ အေလ့အလာေတြကုိ အစဥ္ႏွလံုးပုိက္ၿပီး လူနာကုထံုးကုိ "လုိင္း" ခ်ပါ။

- လူနာန႔ဲ ေတာက္ေလွ်ာက္ ညွိႏိႈင္းေနပါ။ တန္းတူရည္တူ ေဆြးေႏြး ပါ။ ႏွီးေႏွာ ပါ။ ေရာဂါဇစ္ျမစ္ နဲ႔ ေရာဂါ ျဖစ္စဥ္ အေပၚ လူနာရဲ႕ အျမင္သေဘာထားကုိ မျပတ္ေစ့ငုေနပါ။ ခင္ဗ်ားရဲ႕ ကုထံုးဟာ လူနာရဲ႕ ဓေလ့ထံုးတမ္း ယဥ္ေက်းမႈေဘာင္ ထဲမွာ ခ်ပ္ခ်ပ္ရပ္ရပ္ ရွိပါေစ။ အစြန္းမထြက္ပါေစနဲ႔။
ကဲ ... ေတြ႕တယ္ မဟုတ္လား။ ဆရာ၀န္သက္သက္ လုပ္စားဖုိ႔ဟာ မလြယ္လုိက္တာမွ မလြယ္လုိက္တာ။ CME တဲ့။ CPD (Continuing professional Development) တဲ့။ EBM (Evidence-based Medicine) တဲ့။ ဟုိဟာတဲ့၊ ဒီဟာတဲ့။ ေလ့လာစရာေတြ မ်ားမွမ်ား။ ဆည္းပူးစရာျငင္းခံုစရာေတြ မ်ားမွမ်ား။ ေတြးတာ ဆင္ျခင္ စရာေတြ၊ လက္ေတြ႕က်င့္သံုးစရာေတြ မ်ားမွမ်ား။
ဆရာ၀န္သက္သက္ လုပ္စားရတာ မလြယ္ရတဲ့ၾကားထဲ " ဆရာ၀န္ စာေရးဆရာ" တဲ့။ " ဆရာ၀န္ဂ်ာနယ္ လစ္"တ့ဲ၊ " ဆရာ၀န္ အဆုိေက်ာ္" တဲ့။ " ဆရာ၀န္ေတးေရးဆရာ" တဲ့။ " ဆရာ၀န္ ရုပ္ရွင္မင္းသား" တဲ့။ "ဆရာ၀န္ ဒါရုိက္တာ" တဲ့။ " ဆရာ၀န္ ပတ္၀န္းက်င္၀ါဒီ" တဲ့။

ေမာင္မင္းႀကီး၊ မယ္မင္းႀကီးမ်ား၊ ဆရာ၀န္ ေက်ာ္စြာႀကီးမ်ား ေတာ္ၾကပါေပတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔မွာ ဆရာ၀န္ သက္သက္ လုပ္စား ဖုိ႔ေတာင္ ဒီေလာက္ မအားမလပ္ က်ပ္က်ပ္သပ္သပ္ ေလ့လာဆည္းပူးေနရတာ။ Time Management မနည္းႀကီး လုပ္ေနရတာ။
ကၽြန္ေတာ္ ကေတာ့ ခုခ်ိန္ထိ ဆရာ၀န္ လူေဇာ္ လည္း မျဖစ္ခ်င္။ ဆရာ၀န္ ေပါက္ေက်ာ္၊ ဆရာ၀န္ ေရာေက်ာ္ လည္း မလုပ္လုိ။ ဆရာ၀န္ သက္သက္အျဖစ္နဲ႔ပဲ ဘ၀ကုိ အလုိက္သင့္ ျဖတ္သန္းဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ထားပါေၾကာင္း။

(ကြယ္လြန္သူ ဆရာႀကီး ဦးေဖ၀င္းသုိ႔)
ရြက္ႏုေ၀၊ ေအာက္တုိဘာလ၊ ၂၀၀၇
.