စာေရးဆရာ ကိုေအာင္ဆန္း အပိုင္း (၁ဝ)

သခင္ေအာင္ဆန္း၏ ကုိယ္ေရးရာဇ၀င္အက်ဥ္းႏွင့္
ႏိုင္ငံေရးလႈပ္႐ွားမႈမ်ားအား
မွတ္တမ္းတင္ထားခ်က္ အမွတ္(၅)

ထုတ္ျပန္ေသာေန႔စဲြ ၁ ရက္၊ ဇန္န၀ါ၇ီလ၊ ၁၉၄၁ အမွတ္(၅) သခင္ေအာင္ဆန္း

အဖအမည္ ။ နတ္ေမာက္ မွ ဦးဖာ
ေမြးရပ္။ နတ္ေမာက္
ေမြးႏွစ္။ ၁၉၁၅
ယခုေနရပ္။ အမွတ္ ၇၆၊ ေရေက်ာ္လမ္း၊ ရန္ကုန္
အလုပ္အကုိင္။ မ႐ွိ
ပံုသ႑ာန္မ်ား။
အရပ္အျမင့္။ ၅ ေပ ၅ လက္မ
ကုိယ္ေနဟန္။ ပိန္သည္၊ ကုိင္းသည္
ဆံပင္။ နက္၊ ႐ွည္၊ ေနာက္ျပန္ၿဖီး ဘယ္ခဲြ၊ တစ္ခါတစ္ရံသာ သပ္သပ္ရပ္ရပ္ ၿဖီးထားသည္။
မ်က္ခံုး။ ေသးသြယ္သည္
မ်က္လံုး။ ညိဳ၍က်ဥ္းသည္
ႏွာဖူး။ ျမင့္၊ က်ယ္၊ ေနာက္ဘက္သုိ႔ အနည္းငယ္ယုိင္သည္
အျမင္္။ ေကာင္းသည္
ႏွာေခါင္း။ ေျဖာင့္သည္၊ ႏွာ၀ဖ်ားက်ယ္သည္၊ အတြင္းဘက္သုိ႔ႏွာေရာင္ေကာက္သည္
ပါးစပ္။ စိစိပိတ္ထားသည္၊ ႏႈတ္ခမ္းေထာ္သည္
သြားမ်ား။ သန္႔႐ွင္း၍ ပံုမွန္ျဖစ္သည္။
လက္ေခ်ာင္းမ်ား။ ႐ွည္၍ တဲြက်သည္။
နား႐ြက္မ်ား။ ႀကီးသည္၊ ကားသည္၊ နားထင္အသားမ်ားသည္
မ်က္ႏွာ။ ဘဲဥပံု ေမးက်ဥ္းသည္
အသားေရာင္။ ဗမာတစ္ေယာက္အတြက္ မမည္း၊ မျဖဴ သာမန္ျဖစ္သည္။
မုတ္ဆိတ္။ မ႐ွိ
ႏႈတ္ခမ္းေမႊး။ မ႐ွိ

ထူးျခားခ်က္မ်ား။ စကားေျပာျမန္သည္၊ ေခါင္းငံု႔ကာ လမ္းျမန္ျမန္ေလွ်ာက္တတ္သည္၊ လံုခ်ည္တုိတုိ ၀တ္သည္၊ သုန္သုန္မႈန္မႈန္ အမူအရာ႐ွိသည္။
၀တ္ေနက်။ ႐ုိး႐ုိးဗမာအ၀တ္၊ တစ္ခါတစ္ရံ ဗေလဇာအက်ႌ၀တ္သည္။

ေကာင္းစြာမွတ္မိၾကေသာ အရာ႐ွိမ်ား။   ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဗမာျပည္ရာဇ၀တ္မႈခင္းစံုစမ္းဌာနမွ အင္စပက္ေတာ္ ဦးစုိးျမင့္၊ ဆပ္အင္စပက္တာေခၚ ရာဇ၀တ္အုပ္ေမာင္ေငြဆုိင္၊ ေမာင္ေမာင္သစ္၊ ေမာင္လွေမာင္၊ အိပ္စီ-ေမာင္သန္းညြန္႔၊ မႈခင္း။

ကုိယ္ေရးရာဇ၀င္အက်ဥ္း။   နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားသည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္မွ ဘဲြ႕ရသည္။ တကၠသုိလ္တြင္ ဆူပူလႈပ္႐ွားရာ၌ သူေခါင္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ တကၠသုိလ္သပိတ္ကုိ သူစည္း႐ံုးခဲ့သည္ဟု အႀကီးအက်ယ္ သံသယျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၃၆-၃၇ ခုႏွစ္အတြက္ တကၠသုိလ္သမဂၢ ဒုတိယဥကၠ႒အျဖစ္ ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရသည္။ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆုိင္ရာ ေက်ာင္း သားသမဂၢ၏ ဥကၠ႒အျဖစ္လည္း ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရသည္။ ဤတာ၀န္မ်ားကုိ ထမ္းေဆာင္ ေနစဥ္ အဂၤလန္၊ ဆြစၥလန္၊ ဘယ္လ္ဂ်ီယံ၊ ျပင္သစ္ စေသာႏိုင္ငံမ်ားမွ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားႏွင့္ အဆက္ အသြယ္ ရခဲ့သည္။ အမ်ိဳးသားေန႔၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသစ္ တုိက္ဖ်က္ေသာေန႔ စေသာ မ်ားစြာေသာ ႏုိင္ငံေရး ဆႏၵျပပဲြမ်ား တြင္ အတူတူတဲြဖက္လုပ္ကုိင္ရင္း သခင္မ်ားႏွင့္ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးျဖစ္လာခဲ့သည္။ သူ၏ ေဟာေျပာခ်က္ မ်ားသည္ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ကုိ ႐ႈတ္ခ်ျပစ္တင္ေရးႏွင့္ အရင္း႐ွင္စနစ္ကုိ ႐ႈတ္ခ်ျပစ္တင္ ေရးမ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့သည္။

၃၀၊ စက္တင္ဘာ ၁၉၃၈ ေန႔တြင္ သူ ဥပေဒတန္းတက္ေရာက္သင္ၾကားေနေသာ တကၠသုိလ္ေကာလိပ္မွ ထြက္လာခဲ့သည္။ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆုိင္ရာ ေက်ာင္းသားသမဂၢဥကၠ႒အျဖစ္မွလည္း ႏုတ္ထြက္ခဲ့သည္။ တုိင္း ျပည္ အက်ိဳးစီးပြား အတြက္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ႏွင့္ ထုိသုိ႔ ေဆာင္႐ြက္ဖုိ႔ အခ်ိန္ပုိရရန္ သူတကၠသုိလ္ မွ ထြက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းစာတုိက္မ်ားသုိ႔ ေၾကညာခ်က္တစ္ခုပုိ႔ခဲ့သည္။ သူသည္ ဗဟုိဌာနခ်ဳပ္ တုိ႔ဗမာအစည္း႐ံုး၏ တဲြဖက္ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ စတင္ေဆာင္႐ြက္သည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္မွာပင္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္လာခဲ့သည္။

ဇန္န၀ါရီလ ၁၉၃၉ ခုတြင္ ရန္ကုန္တြင္ အေထြေထြမၿငိမ္မသက္႐ွိမႈႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အေရးေပၚ လံုၿခံဳေရး ဥပေဒအရ ဖမ္းဆီးခံရၿပီး ၁၅ ရက္ ထိန္းသိမ္းျခင္းခံခဲ့ရသည္။
၆ ရက္မွ ၉ ရက္ဧၿပီလ ၁၉၃၉ ေန႔အထိ ေမာ္လၿမိဳင္တြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ဌာနခ်ဳပ္၊ တုိ႔ဗမာအစည္းအရံုး၏ စတုတၳအႀကိမ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္ညီလာခံ၌ လုပ္ငန္းကိစၥမ်ား စီစဥ္တက်ေဆာင္႐ြက္ရန္ သူ႔တာ၀န္ျဖစ္ခဲ့ သည္။ အလုပ္သမားေရးဆုိင္ရာ၊ ေတာင္သူလယ္သမားေရးဆုိင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ စစ္ႀကီးတစ္ရပ္ျဖစ္ ေပၚလာခဲ့လွ်င္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔အား မကူညီရန္ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကုိ တုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး၏ အေထြေထြအတြင္း ေရးမွဴးအျဖစ္ သူ႔ကုိ ျပန္လည္ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခဲ့ၾကသည္။

၁၃ ရက္၊ ဧၿပီလ၊ ၁၉၃၉ ေန႔တြင္ သူသည္ က်ိဳကၡမီ၌ အရင္း႐ွင္စနစ္။ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္တုိ႔ကုိ ျပစ္တင္႐ႈတ္ခ် သည့္ တရားတစ္ပဲြေဟာေျပာခဲ့သည္။ ၂၀ ရက္ ေမ ၁၉၃၉ ခုတြင္ ေက်ာက္တန္း၌ တုိ႔ဗမာ၀ါဒကုိ သူ႐ွင္းလင္းဖြင့္ျပေဟာေျပာခဲ့သည္။
ေမ၊ ၁၉၃၉ တြင္ သူ႔အား " မီးတုတ္ဗုိလ္" မ်ား၏ သင္တန္းတြင္ ပုိ႔ခ်ေပးရန္ တာ၀န္ေပးခဲ့သည္။ မီးတုတ္ဗုိလ္ မ်ား၏ တာ၀န္မ်ားမွာ ၀ါဒျပန္႔ပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ရန္ႏွင့္ စြန္႔စြန္႔စားစား လုပ္ဖုိ႔ အေၾကာင္းမ်ား ေပၚေပါက္လာပါက လုပ္ၾကရန္ျဖစ္သည္။

ဇြန္လ၊ ၁၉၃၉ တြင္ သူ၏ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္မ်ားႏွင့္ ညွိႏိႈင္းၿပီး ဗဟုိဌာနခ်ဳပ္ တုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး၏ " တုိ႔ဗမာ၀ါဒႏွင့္စည္းမ်ဥ္း" ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရးသားခဲ့သည္။ ၄င္းကုိ ဗမာႏုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ တုိ႔ဗမာ အစည္း အရံုး အမႈေဆာင္အစည္းအေ၀းတြင္ အတည္ျပဳခဲ့သည္။
၁၄ ရက္၊ ဇူလုိင္၊ ၁၉၃၉ ခုေန႔တြင္ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးဌာနကုိပါ တာ၀န္ခံလုပ္ကုိင္ရန္ တာ၀န္ေပးသည္။
၁၇ ရက္၊ ၾသဂုတ္လ၊ ၁၉၃၉ ခုေန႔တြင္ မည္သည့္စစ္ပဲြတြင္မဆုိ ဗမာမ်ားက ၿဗိတိသွ်တုိ႔အား မကူညီရန္ ႏွင့္ အကယ္၍ စစ္ႀကီးျဖစ္လာခဲ့ေသာ္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ထံမွ လြတ္လပ္ေရးကုိ ျပန္လုယူရန္အေလးအနက္ ထပ္မံ ေဖာ္ျပေသာ ေၾကညာခ်က္တစ္ရပ္ထုတ္ခဲ့သည္။

၂၇ ရက္၊ ၾသဂုတ္၊ ၁၉၃၉ ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သိမ္ျဖဴရပ္ကြက္၌ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားကိစၥကုိ ဘာမွ် ေဆာင္႐ြက္ေပးျခင္းမ႐ွိသည့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးပု၏ အစုိးရအဖဲြ႕ကုိ သူျပစ္တင္႐ႈတ္ခ်ေဟာေျပာခဲ့သည္။
၂၉ ရက္၊ ၾသဂုတ္လ၊ ၁၉၃၉ ေန႔တြင္ ဌာနခ်ဳပ္ဗဟုိတုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး အေရးေပၚအစည္းအေ၀းသုိ႔ သူ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔အား ဗမာႏိုင္ငံကုိ စစ္အတြင္းသုိ႔ ဆဲြမသြင္းရန္ ေတာင္းဆုိေသာ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္မ်ားခ်ခဲ့ၾကသည္။

စက္တင္ဘာ၊ ၁၉၃၉ ခုမွစ၍ ႏုိင္ငံအႏွံ႔ ဗမာ့လက္႐ံုးတပ္(အေပ်ာ္တမ္းတပ္)မ်ား ဖဲြ႕စည္းတည္ေထာင္ေရးကုိ သူအထူးအာ႐ံုစုိက္လုပ္ကုိင္ခဲ့သည္။
၂၃ ရက္၊ ေအာက္တုိဘာ၊ ၁၉၃၉ ေန႔တြင္ ဗဟုိဌာနခ်ဳပ္တုိ႔ ဗမာအစည္းအ႐ံုးသည္ အဖဲြ႕တစ္ခုအျဖစ္ပါ၀င္ ေနေသာ ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂုိဏ္းေခါင္းေဆာင္မ်ား အစည္းအေ၀းသုိ႔ သူတက္ေရာက္ခဲ့ပါသည္။ ထုိအစည္းအေ၀း၌ ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂုိဏ္း၀င္မ်ားသည္ ရာထူးလက္မခံပါဟု ကတိမ်ားေပးၾကရန္ တုိက္တြန္း ေၾကာင္း ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။

၁၁ ရက္၊ ႏုိ၀င္ဘာ၊ ၁၉၃၉ ေန႔တြင္ ပုသိမ္ေထာင္အတြင္း႐ွိ အထူးလုိလားခ်က္မ်ား မရ႐ွိသျဖင့္ အစာငတ္ခံ တုိက္ပဲြ၀င္ေနၾကေသာ သခင္အက်ဥ္းသားမ်ား၏ ေတာင္းဆုိခ်က္တုိ႔ကုိ မလုိက္ေလ်ာဘဲ႐ွိေနသည့္ အစုိးရ အားကန္႔ကြက္ရန္ႏွင့္ ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကုိ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လ်က္႐ွိျခင္းကုိ ကန္႔ကြက္ရန္ မိမိတုိ႔ အရပ္ေဒသ မ်ား၌ အစည္းအေ၀းမ်ားျပဳလုပ္ဖုိ႔ အစည္းအ႐ံုးခဲြမ်ားသုိ႔ သူညႊန္ၾကားခ်က္တစ္ရပ္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါသည္။

၁၂ ရက္ ႏုိ၀င္ဘာလ ၁၉၃၉ ေန႔တြင္ သခင္မ်ားသည္ ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂုိစ္း၌ ပါ၀င္ေနျခင္းသည္ လြတ္လပ္ေရး ရ႐ွိရန္အတြက္ျဖစ္ေၾကာင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ၾကည့္ျမင္တုိင္၌က်င္းပေသာ အစည္းအေ၀းတစ္ခုတြင္ သူ႐ွင္းလင္း ေျပာေဟာခဲ့သည္။ ၃ ရက္ႏွင့္ ၅ ရက္၊ ဒီဇင္ဘာ၊ ၁၉၃၉ ေန႔မ်ားတြင္ " ပါေတာ္မူေန႔"ႏွင့္ အမ်ိဳးသားေန႔မ်ား က်င္းပရန္ သူစီစဥ္ခဲ့ပါသည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၉၃၉ မွ ဇန္န၀ါရီလ ၁၉၄၀ အထိ သူသည္ ဗဟုိဌာနခ်ဳပ္ တုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး၀ါဒ ျဖန္႔ခ်ိေရး လုပ္ငန္းတုိ႔ကုိ အျပင္းလုပ္ခဲ့ပါသည္။ မႏၱေလးၿမိဳ႕၊ မံု႐ြာၿမိဳ႕ႏွင့္ အျခားအရပ္မ်ားတြင္ တုိ႔ဗမာ၀ါဒကုိ အက်ယ္ ဖြင့္ေဟာေျပာခဲ့ၿပီး ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒအတြက္လည္း ေဟာေျပာပဲြမ်ား ျပုလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ေဟာေျပာပဲြတက္ေရာက္ၾကသူမ်ားအား စစ္ျဖစ္လာလွ်င္ လြတ္လပ္ေရးရ႐ွိေအာင္ အခြင့္အေရးကုိ အရယူ ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းေဟာေျပာခဲ့သည္။

၁၃ ရက္ႏွင့္ ၁၄ ရက္၊ ဇန္န၀ါရီလ၊ ၁၉၄၀ ေန႔မ်ားတြင္ ေတာင္ငူၿမိဳ႕၌ က်င္းပေသာ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆုိင္ရာ ေတာင္သူလယ္သမား အစည္းအ႐ံုးညီလာခံသုိ႔ သူတက္ေရာက္ခဲ့သည္။ လယ္မလုပ္ေသာသူမ်ား လက္၀ယ္ေရာက္႐ွိေနေသာ လယ္ေျမအားလံုးကုိ ေလ်ာ္ေၾကးမေပးဘဲ အစုိးရကသိမ္းယူေရး၊ အခ်ိဳ႕ေသာ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ားအား အစုိးရက "ခ" အတန္း အခြင့္အေရးမ်ား မေပးဘဲ ထားသည္ကုိ ျပစ္တင္႐ႈတ္ခ်ေရး၊ မိမိတုိ႔၏ အင္အားကုိျပသည့္အေနျဖင့္ဆႏၵျပပဲြမ်ား စည္းေ၀းပဲြမ်ား ျပဳလုပ္ေရး အစ႐ွိေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကုိ ခ်ခဲ့ၾကပါသည္။ သူ႔ကုိလည္း ဗမာနုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ ေတာင္သူလယ္သမား အစည္းအ႐ံုး၏ အလုပ္အမႈေဆာင္တစ္ဦးအျဖစ္ ခန္႔ထားခဲ့ၾကပါသည္။

၁၄ ရက္၊ ဇန္န၀ါရီ၊ ၁၉၄၀ ေန႔တြင္ ကုိယ့္မင္းကုိယ္ခ်င္း (လြတ္လပ္ေရး)သည္ ဌာနခ်ဳပ္ဗဟုိ တုိ႔ဗမာ အစည္းအ႐ံုး၏ ပန္းတုိင္ျဖစ္ေၾကာင္း ေတာင္ငူၿမိဳ႕၌ သူေၾကညာခဲ့သည္။
၂၂ ရက္၊ ဇန္န၀ါရီလ၊ ၁၉၄၀ ေန႔တြင္ ရန္ကုန္စီရင္စု၊ တုိ႔ဗမာအစည္း႐ံုး အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး သခင္ စံထြန္းလွအား ရန္ကုန္တြင္ အာဏာဖီဆန္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ေရးအတြက္ ျပင္ဆင္မႈမ်ားျပဳလုပ္ရန္ သူညႊန္ၾကားခဲ့ပါသည္။

၂၆ ရက္၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေျမနီကုန္း၌ က်င္းပျပဳလုပ္ေသာ အစည္းအေ၀းတစ္ခု၌ သူေဟာေျပာ ခဲ့ပါသည္။ အစည္းအေ၀းတက္ေရာက္ၾကသူမ်ားအား ယခုစစ္ႀကီးအတြင္း၌ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ထံမွ လြတ္လပ္ေရး ကုိ ျပန္၍ရယူရန္ စည္းလံုးညီညြတ္ၾကဖုိ႔ သူေမတၱာရပ္ခံခဲ့ပါသည္။
၂၆ ရက္ႏွင့္ ၃၀ ရက္၊ ဇန္န၀ါရီလႏွင့္ ၁ ရက္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီေန႔မ်ားတြင္ မႏၱေလးၿမိဳ႕ သံဃာေတာ္မ်ား၏ ညီညြတ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈအတြက္ က်င္းပေသာအစည္းအေ၀းမ်ားသုိ႔ အျခားအဖဲြ႕အစည္းအသီးသီးမွ ကုိယ္စား လွယ္မ်ားႏွင့္အတူ သူတက္ေရာက္ခဲ့ပါသည္။

၂၅ ရက္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီေန႔တြင္ ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂုိဏ္းက ဦးစီးက်င္းပေသာ လူ ၆၀၀ ခန္႔ ပါ၀င္ေသာ စီတန္းလမ္းေလ်ာက္ ဆႏၵျပပဲြတြင္ သူပါ၀င္ခဲ့ၿပီး အဓိ႒ာန္စာတမ္းကုိ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကုိယ္စား ဖတ္ၾကားခဲ့ ပါသည္။ အလုပ္သမားမ်ား၊ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား၊ ေက်ာင္းသားမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတုိ႔သည္ စည္း႐ံုး ညီညြတ္ၾကလ်က္ မိမိတုိ႔၏ အသီးသီးေသာ တုိက္ပဲြငယ္ကေလးမ်ားကုိ လြတ္လပ္ေရးအတြက္တုိက္သည့္ တုိက္ပဲြအေရးေတာ္ပံုႀကီးအျဖစ္ ေပါင္စည္းလုပ္ကုိင္သြားၾကမည္ဟု အဆုိပါ အဓိ႒ာန္ခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပပါ႐ွိ ေလသည္။

၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္ မတ္လ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ရမ္းဂါးၿမိဳ႕၌ က်င္းပေသာ အိႏၵိယအမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ ႏွစ္ပတ္ လည္အစည္းအေ၀း (Indian National Congress, Ramgarh) သုိ႔ တက္ေရာက္ေလ့လာရန္ ရန္ကုန္မွ အိႏၵိယသုိ႔ ထြက္ခြာလာခဲ့ပါသည္။ ကြန္ဂရက္ အစည္းအေ၀းၿပီးသည့္ ေနာက္ အိႏၵိယျပည္နယ္ အသီးသီးသုိ႔ သူခရီးလွည့္လည္ခဲ့ပါသည္။ ၂၉ ရက္ မတ္လ ၁၉၄၀ ေန႔တြင္ ေဒလီၿမိဳ႕ ဟိႏၵဴေကာလိပ္ႏွင့္ ဗမာျပည္သူတုိ႔က ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ကုိ ဆန္႔က်င္တုိက္ပဲြ၀င္ရာ၌ မိမိတုိ႔ႏိုင္ငံ၏ လုပ္ငန္းအခ်င္းခ်င္းေပါင္း စပ္ေပးသြားႏိုင္ေရးအတြက္ နည္းလမ္းမ်ား႐ွာေဖြရန္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါသည္။

၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္ မတ္လ ၃၀ရက္ေန႔တြင္ အေနာက္ေျမာက္နယ္စပ္ ပတ္႐ွ၀ါျပည္နယ္ (Peshawar) သုိ႔ သူေရာက္ခဲ့ၿပီး ဆာမုိင္ကယ္အုိ ဒြိဳင္းယား (Sir Micheal O'Dawyer) ကုိ လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ရန္ ေစ့ေဆာ္ေပးခဲ့ေသာ စိတ္ ဓာတ္ကုိ သူခ်ီးက်ဴးေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခဲ့ပါသည္။ ၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္ ဧၿပီလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ (Lahore) ၿမိဳ႕၌ လြတ္လပ္ေရးကုိ အၾကမ္းမဖက္ဘဲရနုိင္မည္မဟုတ္ေၾကာင္း သူေျပာခဲ့ပါသည္။

၁၉၄၀ ျပည္၊ ေမ၊ ၁ ရက္ေန႔တြင္ သူရန္ကုန္သုိ႔ျပန္ေရာက္ပါသည္။
ဇြန္ ၁ ရက္၊ ၁၉၄၀ တြင္ ဟသၤာတစီရင္စု ဇလြန္ၿမိဳ႕တြင္ သူ အစည္းအေ၀းတစ္ခု၌ ေဟာေျပာခဲ့ပါသည္။ ျပည္သူမ်ားဆင္းရဲဒုကၡအတိႀကံဳေတြ႕ေနရျခင္းမွာ ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ အရင္း႐ွင္ စနစ္တုိ႔ေၾကာင့္ျဖစ္သည္ ဟု ေျပာႏိုင္ေၾကာင္းႏွင့္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔၏ ခ်ယ္လွယ္ညွဥ္းပန္းမႈအေၾကာင္းကုိ အက်ယ္တ၀င့္ ႐ွင္းလင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔သည္ ဗမာျပည္သူတုိ႔၏ တကယ့္ရန္သူအစစ္ျဖစ္ေၾကာင္းကုိလည္း ေျပာခဲ့သည္။

စစ္ႀကီးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာရာ၌ ဂ်ာမနီသည္ စစ္ႏိုင္ရန္ ေသခ်ာသေလာက္ျဖစ္ေန၍ ဗမာ ႏို္ငငံသည္ မင္းမဲ့ႏိုင္ငံျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္႐ွိေနေၾကာင္း၊ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တုိက္ပဲြ၀င္ရန္ အခြင့္ေကာင္းႀကီး ပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း သူကေထာက္ျပခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါတြင္ အာဏာဖီဆန္ေရး တုိက္ပဲြ၀င္ရန္ ဆံုးျဖတ္ၿပီးျဖစ္၍ ထုိလုပ္ငန္းအတြက္ ရန္ပံုေငြမ်ားေကာက္ခံလ်က္ ႐ွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းလည္း သူေၾကညာေျပာဆုိခဲ့ပါသည္။ ဤေဟာေျပာခ်က္မ်ားအတြက္ သူ႔အားရာဇသတ္ႀကီး ပုဒ္မ ၁၂၄(က)အရ တရားစဲြ၇န္ သေဘာတူအမိန္႔ ရယူခဲ့ပါသည္။

သူသည္ သီဟုိဠ္ႏုိင္ငံမွ သမာသမတ္ (ကြန္ျမဴနစ္)ပါတိ Lanka Samasmajist (Communist) Party ၀င္ သီဟုိဠ္အမ်ိဳးသား ေအ၊ စီ၊ ၀ီရသေကရ (A.C. Weeraskera) ႏွင့္ အဆက္အသါယ္ရ႐ွိၿပီး ထုိသူအားဂုဏ္ျပဳ သည့္အေနျဖင့္ ၁ ရက္၊ ဇြန္လ၊ ၁၉၄၀ ေန႔တြင္ ဌာနခ်ဳပ္ ဗဟုိတုိ႔ဗမာအစည္း႐ံုး၌ လက္ဖက္ရည္ပဲြတစ္ခုတည္ခင္းခဲ့သည္။ ၁၉၄၀ ျပည့္၊ ဇြန္လ၊ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ၀ီရသေကရကသီဟုိဠ္ ႏုိင္ငံ ေတာ္ေကာင္စီ၀င္ျဖစ္ေသာ သီဟုိဠ္သမာသမတ္ပါတီေကာ္မတီအဖဲြ႕၀င္ဒီ၊ ပီ၊ အာဂုဏ၀ါဒ (D.P.R. Gunawardana)ထံသုိ႔ စာတစ္ေစာင္ေရးပုိ႔ရာ၌ သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ဌာနခ်ဳပ္ဗဟုိတုိ႔ဗမာ အစည္းအ႐ံုး မွ အတုိးတက္ဆံုးေသာ အဖဲြ႕၀င္တစ္ဦးျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပပါ႐ွိပါသည္။

၂ ရက္၊ ဇြန္၊ ၁၉၄၀ ေန႔တြင္ ဇလြန္ၿမိဳ႕၌ က်င္းပေသာ ဟသၤာတစီရင္စု တုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး ႏွစ္ပတ္လည္ ညီလာခံတြင္မူ မိန္႔ခြန္းတုိ႔ကုိ တစ္ခုေျပာၾကားခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ စစ္ပဲြတုိက္ေနရျခင္းကုိ အခြင့္ေကာင္း တစ္ရပ္အေနႏွင့္အရယူၿပီး လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ အေရးႀကီးေၾကာင္းကုိ အေလးအနက္ေျပာျပခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္ တုိ႔ဗမာ၀ါဒကုိ သူ႐ွင္းျပၿပီး လာေရာက္နားေထာင္ၾကသူမ်ားအား တုိ႔ဗမာအစည္း႐ံုးကုိ အားေပးေထာက္ခံၾကရန္ တုိက္တြန္းခဲ့သည္။

ထုိည ထုိေနရာ၌ က်င္းပေသာ ႏုိင္ငံေရးတရားပဲြ၌ ပရိသတ္အား တုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးကုိ အားေပးေထာက္ခံ ၾကရန္ တုိက္တြန္းျပန္ပါသည္။ အစည္းအ႐ံုး၀င္မ်ားသည္ လံုး၀လြတ္လပ္ေရးရ႐ွိဖုိ႔ အခြင့္ေကာင္းကုိ ထိထိ ေရာက္ေရာက္အသံုးခ်လ်က္ လုပ္ကုိင္ေနၾကသည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာေဟာပါသည္။

၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ဇြန္လ၊ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ဟသၤာတစီရင္စု ဇလြန္ ပုလိပ္ဌာနပုိင္ ေဒါင့္ႀကီးတြင္ တရားတစ္ပဲြ ေဟာခဲ့ပါသည္။ မေကြးတုိင္းမင္းႀကီး၏ ဒါဘာပဲြ၌ (၁) သူတုိ႔၏ အရပ္ေဒသကုိ ဗမာျပည္ထဲထည့္သြင္းရန္၊ ၉၂) အမ်ိဳးသားမ်ားအား အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ၂ ဘာသာ ပညာသင္ၾကားေပးရန္ နွင့္ (၃) ဆပ္ဒီ၀ီဇံအတြင္း တုိ႔ ဗမာအစည္းအ႐ံုးမ်ား ထူေထာင္ျခင္းကုိ မေႏွာင့္ယွက္ရန္ ေတာင္းဆုိခဲ့၍ ကန္ပက္လက္ဆပ္ဒီ၀ီဇံမွ ခ်င္း အမ်ိဳးသားမ်ား အဖမ္းခံၾကရသည္ဟု ေျပာျပပါသည္။

၅ ရက္၊ ္ဇြန္လ၊ ၁၉၄၀ ေန႔တြင္ သူ႔ကုိ တကၠသုိလ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖဲြ႕၀င္အျဖစ္ျဖင့္ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသား မ်ားက အၿပိဳင္အဆုိင္မ႐ွိ ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခဲ့ပါသည္။
၁၅ ရက္၊ ဇြန္လ၊ ၁၉၄၀ ေန႔တြင္ တကၠသုိလ္သမဂၢခန္းမ၌ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢက တင္ေျမွာက္ထားေသာ တကၠသုိလ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖဲြ႕၀င္တစ္ဦးအေနျဖင့္ တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသားသစ္ မ်ားအား မိန္႔ခြန္းတစ္ရပ္ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားသမဂၢ၏ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားကုိ ႐ွင္းလင္းေျပာျပၿပီး မေက်နပ္ခ်က္၊ နစ္နာခ်က္မ်ား႐ွိလွ်င္ သူမွတစ္ဆင့္ ေျပာျပႏိုင္ေၾကာင္း၊ သူ႔အေနျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား အက်ိဳးစီးပြားကုိ သူအတတ္ႏုိင္ဆံုး ႀကိဳးစားေဆာင္႐ြက္ေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ႐ွင္းျပခဲ့သည္။

ေခ်ာက္-သခင္ဖုိးလွႀကီး၊ ျမင္းၿခံ-သခင္ေမေအာင္ႏွင့္ မႏၱေလးသခင္ေလးတုိ႔ထံမွ နဂါးနက္အသင္း၏ ဌာန ခ်ဳပ္ကုိ ျမင္းၿခံၿမိဳ႕မွ မႏၱေလးၿမိဳ႕သုိ႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ စာတစ္ေစာင္ေပးခဲ့ပါသည္။ သူတုိ႔က တုိင္းျပည္အတြက္ အသက္ေပးေဆာင္႐ြက္မည့္ သူရဲေကာင္းတစ္ဦးလုိအပ္ေနရာ သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ထုိသူရဲေကာင္းပင္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆေၾကာင္း အသင္းအေပၚ သစၥာေစာင့္ေသာ ေက်ာင္းသား ၅၀ စုေပး မည္ျဖစ္ေၾကာင္း စာထဲတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ကုိ အဂၤလန္သုိ႔ ျပန္ေခၚယူမည္ျဖစ္၍ မိမိတုိ႔ လုပ္ငန္းကုိ အၿပီးသတ္လုပ္ကုိင္ရန္ အခ်ိန္က်ေရာက္လာၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ထႂကြၾကရန္ အခ်ိန္ေကာင္းဆုိက္ ေရာက္လာၿပီျဖစ္ေၾကာင္းျဖင့္ ၄င္းစာကုိ အဆံုးသတ္ထားပါသည္။

၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ဇြန္လ၊ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ တုိ႔ဗမာ အစည္းအ႐ံုးခဲြမ်ားသုိ႔ သခင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကုိ ဖမ္းဆီး ေနျခင္းကုိ ကန္႔ကြ္သည့္ အစည္းအေ၀းပဲြမ်ား၊ ဇူလုိင္လ ပထမပတ္အတြင္း ျပဳလုပ္ၾကရန္ ညႊန္ၾကားခ်က္ တစ္ရပ္ထုတ္ချ့ပါသည္။ ဥပေဒၿငိစြန္း၍ သခင္မ်ား၏ ပၪၥမအႀကိမ္ ညီလာခံ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကုိ ဖတ္ၾကားရန္ အသင့္႐ွိၾကေသာ လူ ၁၀၀၀ ခန္႔ ႐ွာေဖြစုေဆာင္းၾကရန္လုိေၾကာင္း၊ ထုိဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကုိ အပ်ံ႕ႏွံ႔ဆံုးပ်ံ႕ႏွံ႔ေအာင္ လုပ္ရန္လုိေၾကာင္း စြန္႔စြန္႔စားစား အနစ္နာခံၿပီးလုပ္ၾကမည့္ အစည္း႐ံုး၀င္မ်ား စည္း ႐ံုးသိမ္းသြင္းရန္လုိေၾကာင္း၊ ဗမာ့လက္႐ံုးတပ္မ်ား ထူေထာင္ရန္လုိေၾကာင္း လြတ္လပ္ေရး ရန္ံုေငြေကာက္ ခံၾကရန္လုိေၾကာင္း ေခါင္းေဆာင္မည့္သူမ်ားအတြက္ သင္တန္းမ်ားဖြင့္လွစ္ေပးရန္ လုိေၾကာင္း အစ႐ွိသည္ တုိ႔ကုိပါ ထုိညႊန္ၾကားခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပပါ႐ွိပါသည္။

၂၉ ရက္၊ ဇြန္လ၊ ၁၉၄၀ ေန႔တြင္ သူ႔အား ၁ ရက္ ဇြန္လ ၁၉၄၀ ေန႔က ဇလြန္ၿမိဳ႕၌ ေဟာေျပာခဲ့ေသာ အစုိးရ အေရးယူႏိုင္သည့္ ေဟာေျပာခ်က္အရ ဟသၤာတၿမိဳ႕ ပထမတဲြဖက္တရားသူႀကီးက ဖမ္းဆီးရန္ ၀ရမ္းထုတ္ခဲ့ ပါသည္။ သူခ်က္ခ်င္းဆုိသလို ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါသည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္ သူ႔အား တရားစဲြဆုိရန္ အမႈကုိပိတ္လုိက္ၿပီး ဖမ္းဆီးရန္ ထုတ္ထားေသာ၀ရမ္းကုိ ဖ်က္လုိက္ပါသည္။ သူ႔ကုိ အႀကီးအက်ယ္ေထာက္ ခံေနၾကေသာ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားမ်ား မေက်မနပ္ ဆူပူလာမငမ်ား တုိးတက္လာျခင္းသည္ ထုိအမႈ ပိတ္လုိက္ရျခင္း၏ အေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္းျဖစ္ပါသည္။ သူ႔ကုိ ၁၉၄၀ ႏွစ္ကုန္အထိ ေျခရာခံ၍မရပါ။ သူတ႐ုတ္ျပည္ေရာက္ေနေၾကာင္း ရ႐ွိေသာသတင္းမ်ားက ညႊန္ျပခဲ့ပါသည္။ တစ္ဦးေသာ သတင္းေပးက သူ႔အား တ႐ုတ္သူလွ်ိဳတစ္ဦးဟု သံသယ႐ွိသျဖင့္ ေအမြိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ ဂ်ပန္တုိ႔က ဖမ္းဆီးလုိက္ၿပီဟု ေျပာပါ သည္။

၁၉၄ ႏုိ၀င္ဘာလထဲတြင္ သူသည္ တကၠသုိလ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖဲြ႕၀င္အျဖစ္မွ ႏုတ္ထြက္လုိက္ပါသည္။ ၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ႏုိ၀င္ဘာလ။ ၂၆ ရက္မွ သတင္းစာတုိက္မ်ားသုိ႔ ေပးပုိ႔ေသာ သတင္းတြင္ သူ ဤသုိ႔ႏုတ္ထြက္ လုိက္ျခင္းမွာ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ငန္းမ်ားျဖင့္ မအားေအာင္ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ဟု ေဖာ္ျပပါသည္။

သူ၏ ႐ုိးသားေျဖာင့္စင္းမႈႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ သေဘာထားမ်ား ကဲြလဲြၾကပါသည္။ သူ၏ အယူအဆမ်ားသည္ မွန္ သည္၊ အလြန္စိတ္အားသန္စြာ ယံုၾကည္သူျဖစ္သည္ဟု အခ်ိဳ႕က ေျပာၾကပါသည္။ တျခားသူမ်ားကလည္း သူသည္ စိတ္တုိၿပီးအျပစ္ေျပာ၊ ဘုေျပာ၊ ေဘာက္ေျပာသာ ေျပာေနၿပီး ဆူပူလံႈ႕ေဆာ္ေရးသည္ အက်ိဳး႐ွိ ေသာအလုပ္ဟု ယံုၾကည္ေနသူျဖစ္သည္ဟု ေျပာၾကပါသည္။ မည္သည့္ အယူအဆသည္ မွန္ေစေတာ့၊ သူ သည္ ဌာနခ်ဳပ္ဗဟုိ၊ တုိ႔ဗမာ အစည္း႐ံုး အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအေနျဖင့္ အလြန္ႀကိဳးစားလုပ္ကုိင္သူျဖစ္ သည္။ တုိ႔ဗမာ အစည္းအ႐ံုး၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားကုိ သူကုိယ္တုိင္ ေရးသားခဲ့ၿပီး ၄င္းတုိ႔တြင္ ေဖာ္ျပပါ႐ွိေသာ သေဘာအယူအဆမ်ားႏွင့္ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားမွာ သူ၏ လက္ရာမ်ားပင္ျဖစ္ရန္႐ွိေပသည္။ တုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးသည္ ယေန႔ ေၾကာက္စရာေကာင္းေသာ ဖ်က္ဆီးေရးလႈပ္႐ွားမႈႀကီးအျဖစ္ ႀကီးထါား ေရာက္႐ွိလာျခင္းမွာ အမ်ားအားျဖင့္ သခင္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အျခားသခင္တုိ႔ေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္ကုိ သံသယ ျဖစ္စရာမ႐ွိပါ။ (၁၉၄၀ ႏွစ္ကုန္ အထိ ျပဳစုထားသည္)

အမွတ္(၅)
ထုတ္ေ၀ေသာေန႔စဲြ ၁ ရက္၊ ဇန္န၀ါရီ ၁၉၄၂
ရန္သူေတာ္စာရင္း၀င္ အမွတ္(၅)၏ ေနာက္ဆက္တဲြသမုိင္း

သခင္ေအာင္ဆန္း
သခင္ေအာင္ဆန္းဘယ္မွာ႐ွိသည္ကုိ ယေန႔အထိ အတိအက် မသိရေသးပါ။ သူသည္ ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ေရာက္ေနၿပီဟူေသာ ခုိင္မာလွေသာ ေကာလဟလသတင္းမ်ား ျဖစ္ေနပါသည္။
၁၉၈၇ ခု၊ ဇူလုိင္ စစ္ျပန္မဂၢဇင္း၊ ၿဗိတိသွ်အစုိးရ၏ ရန္သူေတာ္ အမွတ္(၅) သခင္ေအာင္ဆန္း
.